Kabul ve kararlılık terapisi (ACT), olumsuz düşünceler,
duygular, semptomlar veya koşullarla başa çıkmanın bir yolu olarak kabullenmeyi
vurgulayan bir psikoterapi türüdür. Aynı zamanda, değerlerinizi veya
hedeflerinizi destekleyen sağlıklı, yapıcı faaliyetlere olan bağlılığın
artmasını da teşvik eder.
ACT terapistleri, artan kabullenmenin artan psikolojik
esnekliğe yol açabileceğini öne süren bir teori üstüne çalışırlar. Bu yaklaşım
bir dizi fayda sağlar ve insanların daha fazla soruna yol açabilecek belirli
düşüncelerden veya duygusal deneyimlerden kaçınmayı alışkanlık haline
getirmelerine yardımcı olur.
Bilişsel davranışçı terapiden (CBT) farklı olarak, ACT'nin
amacı, rahatsız edici bilişsel çarpıtmalar, duygular veya dürtüler gibi hoş
olmayan içsel deneyimlerin sıklığını veya şiddetini azaltmak değildir. Bunun
yerine amaç, bu deneyimleri kontrol etme veya ortadan kaldırma mücadelenizi
azaltırken, aynı zamanda normal sosyal etkinlik ve aktivitelere katılımınızı artırmaktır.
ACT tedavisinin
süreci altı bileşen içerir:
Kabullenme: Bu,
içsel düşüncelerinizin ve duygularınızın, onları değiştirmeye veya görmezden
gelmeye çalışmadan gerçekleşmesine izin vermek anlamına gelir. Kabullenme aktif
bir süreçtir.
Bilişsel ayrışma:
Bilişsel ayrışma, kendinizi içsel deneyimlerinizden ayırma sürecidir. Bu,
düşünceleri basitçe, zihninizin onlara kattığı önemden arındırılmış düşünceler
olarak görmenizi sağlar.
Bağlam olarak benlik:
Bu, kendiniz hakkındaki düşüncelerinizi eylemlerinizden ayrı olarak görmeyi
öğrenmeyi içerir.
Mevcut olmak:
ACT, çevrenize karşı dikkatli olmanızı ve dikkatinizi içsel düşünce ve
duygulardan uzaklaştırmayı öğrenmenizi teşvik eder.
Değerler: Bunlar,
yaşamınızda sizi harekete geçirecek kadar önemli olan konseptlerdir.
Bağlılık: Bu
süreç, terapide kapsanan ilkelere dayalı olarak davranışınızı değiştirmeyi
içerir.
ACT terapisi sırasında terapistiniz bu kavramları hayatınıza
nasıl uygulayacağınızı öğrenmenize yardımcı olacaktır. Size kabullenmeyi ve
bilişsel ayrışmayı nasıl uygulayacağınızı öğretebilir veya düşünce ve
duygularınızdan farklı, kendinize dair farklı bir tarafı tanımanıza yardımcı
olabilirler.
Seanslar ayrıca, kaçındığınız düşünceler, duygular, duyumlar
ve anılar hakkında yargılayıcı olmayan, sağlıklı farkındalığı teşvik etmek için
tasarlanmış farkındalık egzersizlerini de içerebilir. Terapistiniz, hangi
davranışların kişisel değerlerinizle uyacağını anlamanıza yardımcı olurken,
eylemlerinizin değerlerinize uymadığı anları vurgulamaya da yardımcı olabilir.
Terapistiniz seanslar arasında uygulamaya yönelik farkındalık, bilişsel veya değer açıklama alıştırmaları gibi ödevler verebilir. Ev ödevi, siz ve terapistiniz arasında kararlaştırılır ve mümkün olduğunca kişisel ve kullanışlı hale getirmek için değiştirilebilir.
ACT'nin temel faydalarından biri, psikolojik esneklik
üzerindeki etkisidir. Psikolojik esneklik, yararlı olduklarında düşüncelerinizi
ve duygularınızı kucaklama ve yararlı olmadıklarında onları bir kenara koyma
yeteneğidir. Bu, içsel deneyiminize düşünceli bir şekilde yanıt vermenizi ve
kısa vadeli, dürtüsel eylemlerden kaçınmanızı sağlar.
Psikolojik esneklik, anksiyete veya depresyon gibi
durumların semptomlarını kabul etme ve bunlarla üstüne çalışma yeteneğinizi
geliştirebilir. Çoğu zaman, psikolojik esneklikteki bu artışın bir sonucu
olarak bu semptomlar önemli ölçüde azalmaktadır.
Araştırmalar, Kabul ve Kararlılık Terapisi ACT'nin çok sayıda çeşitli koşulları tedavi etmede etkili olduğunu göstermektedir. Kabul ve kararlılık terapisinin ayrıca yaşam kalitesini iyileştirdiği ve insanların fiziksel koşullar ve kronik ağrı ile baş etmelerine de yardımcı olduğu gösterilmiştir.
Kabul ve kararlılık terapisi ACT aşağıdaki koşulların tedavisinde etkili olabilir:
Anksiyete
Depresyon
Yeme bozuklukları
Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)
Stres
Madde kullanımı
Psikoz
Araştırmalar, ACT'nin yaygın anksiyete bozukluğu (GAD) olan kişilerde semptomları iyileştirebileceğini ve aynı zamanda bu durumdaki yetişkinler için özellikle uygun olabileceğini göstermiştir.