Anlatı terapi Micheal White ve Deavid Epston tarafından
geliştirilmiş bir terapi çeşididir.
Bu terapideki öykü kavramı terapinin temelini oluşturmaktadır.
Öyküler çevreye uyum sağlama ve dünyayı anlama ihtiyacımızın metaforik anlatımlarıdır,
danışanlara ait dünya görüşlerinin somutlaşmış halidir. Öyküler kişilerin neler
hissettikleri ve düşündüklerini yansıtırlar. Burada kişiler kendi öykülerinin
hem senaryo yazarları, hem de başrol oyuncularıdır.
Anlatı terapide her hayat bir öykü olarak görülür. Her
insan yaşı ilerledikçe deneyimleriyle ve edindikleriyle hayatı belli bir öykü
çerçevesinde yaşamaya devam eder. Bu devamlılığı olan öykünün içerisinde
çeşitli karakterler, iniş çıkışlar, gerilimler ve giriş, gelişme, sonuç gibi
bölümler olur. Bireyin çevreyle etkileşimi özgün öykülere genellikle istenmeyen
ve bireyi sınırlandırıcı halkalar ekler. Bu halkalar genellikle danışanın özgün
öykülerinde baskın duruma geçer ve dünyayı yalnızca öyküde baskın olan öğelerle
algılamasına yol açar. Danışan hayatında önemli sorunlar olduğuna inanır ve bu
hakim olan düşünce onun giderek baskın öyküsü haline gelir.
Anlatı terapi kişinin baskın öykülerini keşfetmesini ve yeni öyküler oluşturmasını sağlamak için çeşitli yöntem ve teknikler yerine terapistin süreci kontrol etmeden, kendi düşünce, değer ve tutumlarının farkında olarak bazı sorularla danışanın bakış açısını değiştirmeye odaklanır. Terapide temelde kişiyi problemden ayırarak kişinin bir problem olmadığı, problemin kendisinin bir problem olduğu vurgulanır.
Anlatı terapi, bireyin kendi yaşam hikayesini ve deneyimlerini keşfetmesini, anlamlandırmasını ve dönüştürmesini destekleyen bir terapi yöntemidir. Bu terapi yaklaşımı, bireyin içsel dünyasına ve deneyimlerine odaklanırken, dilin ve anlatının gücünden yararlanır.
Anlatı terapisi, bireyin yaşam hikayesini ifade etmesine ve anlamlandırmasına olanak tanır. Terapist, bireyin hikayesini dinler, destekler, anlamaya çalışır ve sorular sorarak derinlemesine keşif yapmasını sağlar. Bu süreçte birey, kendi deneyimlerini anlatarak, duygularını ifade ederek ve iç dünyasını paylaşarak terapi sürecine katılır.
Anlatı terapisi, bireyin daha
derin bir anlam ve bağlantı kurmasını, kendi yaşam hikayesini yeniden
yapılandırmasını ve olumlu bir kimlik oluşturmasını destekler. Birey, yaşadığı
zorlukları, travmaları veya sorunları anlamlandırmak için kendi içsel
kaynaklarını keşfeder. Terapist, bireye yeni bakış açıları sunar, güçlü
yönlerini vurgular ve destekleyici bir ortam sağlar.
Anlatı terapisi, bireyin kendini
ifade etme gücünü artırır, duygusal iyilik hâlini teşvik eder ve kişisel
büyümeyi destekler. Birey, kendi hikayesini anlatarak, geçmişiyle yüzleşerek ve
gelecek için yeni anlamlar oluşturarak duygusal dönüşüm yaşayabilir.
Bu terapi yöntemi, birçok farklı
sorun ve durumla çalışabilir, örneğin travma sonrası stres bozukluğu,
depresyon, kaygı, ilişki sorunları, kimlik arayışı, kayıp ve yas gibi
durumlarla başa çıkma sürecinde etkili olabilir.
Özetle, anlatı terapisi bireyin kendi hikayesini ifade etmesini, anlamlandırmasını ve dönüştürmesini destekleyen bir terapi yaklaşımıdır. Bu süreç, bireyin içsel keşif yapmasını, farkındalık geliştirmesini ve kişisel büyümeyi sağlamayı hedefler.
Anlatı terapisi, terapistin rehberliğinde bireyin yaşam
hikayesini keşfetmesini ve anlamlandırmasını sağlayan bir terapi yöntemidir.
İşte anlatı terapisi uygulamasında genel olarak izlenen adımlar:
Başlangıç Değerlendirmesi: Terapist, bireyle ilk birleşme
seansında bir güven ilişkisi kurar ve terapi sürecinin amacını, yöntemlerini ve
beklentilerini açıklar. Bireyin geçmişi, sorunları ve hedefleri hakkında bilgi
toplanır.
Hikaye Anlatma: Bireye, kendi yaşam hikayesini anlatması
için fırsat verilir. Terapist, bireyin hikayesini dinler ve anlamaya çalışır.
Bireyin duygusal tepkileri, düşünceleri ve anıları dikkate alınır.
Hikayenin Keşfi: Terapist, bireye sorular sorarak
hikayesinin belirli yönlerini daha derinlemesine keşfetmesine yardımcı olur.
Bireyin deneyimleri, duyguları, inançları ve ilişkileri hakkında derinlemesine
anlayış sağlanır.
Anlamlandırma ve Yeniden Yapılandırma: Terapist, bireyin hikayesini anlamlandırmasına yardımcı olur ve yeni bakış açıları sunar. Bireyin olumlu yönleri, güçlü yanları ve başarıları vurgulanır. Negatif inançlar veya kendine zarar verici düşüncelerle yüzleşme ve bunların yeniden yapılandırılması süreci başlatılır.
Hikaye Yeniden Yazma: Birey, hikayesini yeniden yapılandırma sürecine girer. Olumsuz deneyimlerin ve zorlukların üstesinden gelmek için alternatif çözüm yolları keşfedilir. Bireyin yeni bir anlam ve kimlik oluşturma süreci başlatılır.
Anlatı Terapinin Kullanım Alanları
Anlatı terapi aile terapistlerinin eğitim ve süper
vizyonunda kullanılmaktadır. Farklı yaklaşımlarla (eklektik olarak) birlikte
kullanılabilmektedir. Öyküsel psikolojik danışmanın stratejileri oyun ve sanat
terapisiyle birleştirilerek çocuklarda benlik saygısı ve baş etme becerilerini
geliştirmek için kullanılmaktadır. Ayrıca beyin hasarı, zihinsel özür veya
psikoz nöbeti gibi durumlarda da öyküsel psikolojik danışmanın kullanıldığına
rastlanmaktadır.
Özetle Anlatı Terapi anoreksiya,
aile içi çatışma çözme, aile içi iletişimi geliştirme, yas süreci çok çeşitli
zorluklara kullanılmaktadır. Ayrıca akıl ve ruh sağlığıyla ilgili olarak
görülen şizofreni rahatsızlığında da kullanıldığı görülmüştür.