Yutma Terapi

Yutma Bozukluğu Nedir?

Yutma bozukluğu (disfaji), yeme ve içme sırasında görülen yutma güçlükleridir. Yutma bozukluğu üç farklı yutma evresinde gerçekleşebilir:

Oral faz: Yiyeceği ya da içeceği emme, çiğneme ya da ağızdan boğaza doğru gönderme aşamasında görülebilen sorunlar.

Faringeal faz: Yiyeceği ya da içeceği yemek borusuna göndermekte yani yiyecek ve içeceklerin yanlış yönde giderek nefes borusuna kaçmasını önlemek için nefes borusunun kapanmasında görülebilen sorunlar

Özofageal faz: Yiyecek ve içeceğin yemek borusundan mideye gönderilmesinde görülebilen sorunlar.

Yutma Bozukluğunun Nedenleri Nedir?

Yutma bozukluğu sinir sistemi hasarlarından, baş boyun bölgesini ilgilendiren çeşitli sorunlarından ya da hastalıklardan kaynaklanabilir:

İnme

Beyin travması

Parkinson Hastalığı

Multipl skleroz

Serebral palsi

Alzheimer hastalığı

Ağız, boğaz ya da yutak kanserleri

Baş-boyun cerrahisi

Ağız hijyeni sorunları (Eksik diş olması, çürük ya da uygun olmayan diş protezi kullanılması)

Yutma bozukluğunun belirtileri nelerdir?

Yutma bozukluğunun pek çok belirtisi bulunmaktadır:

Yemek yeme ya da içme sırasında veya hemen ardından öksürme

Yemek yeme ya da içme sırasında veya hemen ardından “ıslak” ses

Çiğneme ya da yutma için daha fazla güç ya da zaman harcanması

Yetersiz beslenmeden kaynaklanan dolayı kilo kaybı ve dehidrasyon (susuz kalma)

Tekrarlayan zatürre ya da yemek yedikten sonra nefes alırken sıkışma

Ağızdan yemek ya da sıvı akması veya ağızda yemeğin birikmesi

Yutma Bozukluğu Tanısı Nasıl Konur?

Yutma bozuklukları alanında uzmanlaşmış uzman dil ve konuşma terapisti yeme ve içme sorunu yaşayan kişileri değerlendirir. Uzman dil ve konuşma terapisti değerlendirme sırasında aşağıda anlatılan değerlendirmeyi gerçekleştirir:

Hastanın tıbbi durumunun ve yutma bozukluğu ile ilgili bilgilerinin öğrenilmesi.

Yutmada rol oynayan kas ve yapıların (dudak, dil, çene, damak gibi) güç ve hareketlerinin değerlendirilmesi.

Yeme ve içme sırasındaki hastanın duruşunun ve ağız hareketlerinin değerlendirilmesi.

Yutma bozukluğunun aletsel değerlendirilmesi.

Yutma Bozukluğu Kişinin Hayatını Nasıl Etkiler?

Yutma bozukluğu kişinin hayatını farklı şekillerde etkileyebilir:

Yeterince beslenmeme ve dehidrasyon

Yemek ve içmekten daha az keyif alma

Yemekli sosyal ortamlarda bulunmaktan kaçınma, bu tür ortamlarda utanma ya da kendini çekme

Zatürre ya da kronik akciğer bozukluğuna yol açacak aspirasyon (yiyecek ya da içeceğin soluk borusuna kaçması) riski

Yutma Bozukluğunun Tedavisi Nasıldır?

Yutma bozukluğunun tedavisi, uzman dil ve konuşma terapisti tarafından yutma bozukluğunun nedeni, belirtileri ve tipine bağlı olarak planlanmasıdır. Tedavi sırasında;

Yutmadan sorumlu kasların güçlenmesini ve koordineli hareketlerini sağlayacak ya da yutma refleksini harekete geçirebilecek sinirlerin uyarılmasına yönelik özelleştirilmiş egzersizlerin yapılması

Kişinin daha rahat yutması için çeşitli pozisyon ve yutma stratejilerinin uygulanması

Kişinin yutmasının güvenli ve kolay olması için farklı kıvamdaki yiyecek ve içecekle beslenmesi.

Yutma tedavisinde uygulanan bazı terapi yöntemler şunlardır:

Diyet modifikasyonu: Hastanın daha kolay ve güvenle yutabileceği yiyecek içeriğini ve uygun kıvamı düzenlemek

Yutmanın daha etkin olmasını sağlayacak belli baş-boyun pozisyonları ve stratejileri (duyusal uyarı, elektriksel uyarı tedavileri vs) belirlemek

Yutma egzersizleri: Hastanın ihtiyacına uygun ağız-yüz-dil-dil kökü-yutak egzersizleri ile kas gücünü geliştirmek