Belirli sayıda kişinin ortak bir tema çerçevesinde sorunlarını, sıkıntılarını,
yaşadıklarını paylaştıkları bir terapi sürecidir. Grup terapi, ilk olarak bireysel
terapinin yüksek ücretlerine bir çözüm bulabilmek ve daha çok insanın terapiden
yararlanabilmesini sağlamak amacı ile yapılmaya başlanmıştır. Bir süre sonra
grup terapinin, bireysel terapiden daha farklı faydalarının olduğu ve daha
farklı alanlarda iyileşme sağladığı anlaşılınca, daha sık uygulanmaya başlanmış
ve en nihayetinde dünya çapında bilinen ve uygulanan bir yöntem haline
gelmiştir.
Grup terapisi
genellikle 3-20 kişilik gruplar halinde uygulanmaktadır. Terapiye katılan
bireyler ortak bir konuda sıkıntı yaşayan, benzer yaşanmışlıklara sahip
kişilerdir. Bu ortak konular genellikle alkol ve madde bağımlılığı, depresyon,
kaygı bozukluğu, cinsel istismar, fobi gibi bireylerin hayatlarını kısıtlayan
ve yaşam kalitelerini düşüren konulardır.
Grup terapisinde amaç,
bireylerin sorunlarını derinlemesine anlaması, kendileri gibi sıkıntılar
yaşayan kişilerle ortak bir paylaşımda bulunması, yalnız olmadığını fark
etmesi, sorunlarının üzerine giderek değiştirmesidir. Grup terapinin en önemli
öğesi paylaşımdır. Terapiye katılan kişiler, yaşadıkları veya sorunları ile
ilgili paylaşım yaparak terapiye gelme nedenleri ile ilgili farkındalıklarını
arttırırlar ve paylaşım ile ilgili geri bildirim alırlar. Grup terapisindeki
kişiler paylaşım ile, sorun yaşadıkları duygu, düşünce ve davranışlarına karşı
ortak bir çözüm geliştirebilirler.
Bireyler grup terapisinde yalnızca kendi sorunları ile
ilgili değil grup içerisindeki diğer kişilerinde sorunlarını dinleyerek yalnız
olmadıklarını fark eder, bu kişilerle empati kurar ve bu kişilerin sorunlarına
çözüm bulabilmek için çaba sarf ederler. Bur çaba hem kendileri hem de grup
içerisindeki diğer kişiler için faydalıdır.
Grup terapisi, bu
alanda eğitim almış bir terapistin gözetiminde gerçekleşir. Terapist grup
terapisine katılan kişileri, terapi esnasında yönlendirerek, paylaşım yapmaları
konusunda cesaretlendirir ve nasıl başlayacakları ile ilgili yol gösterir.
Terapist, grup terapisinde sorunların çözümü ile ilgili, grup içindeki kişileri
yönlendirerek birlikte bir çözüm yolu bulmaları konusunda onları destekler ve
nasıl bir yol izleyecekleri konusunda yardımcı olur.
Grup Terapisinin
Sınıflandırılması
Grup terapisi,
amaca göre, türlere göre, danışan seçimine göre ve süreye göre olmak üzere 4
şekilde sınıflandırılabilir. Grup terapileri amaca göre kişilik gelişiminin
tamamlanması yönünde çalışmalar, ikili ilişkilerin düzeltilmesi üzerine yapılan
çalışmalar ve belirtilerin iyileştirilmesi için yapılan çalışmalar olmak üzere 3
farklı şekilde yapılmaktadır.
Grup terapisinin türlere göre ayrılması ise şöyledir;
destekleyici grup terapisi, grup psikoanalizi, transaksiyonel grup terapisi,
analitik grup terapi, davranışsal- bilişsel terapi, kendine yardım terapisi
Grup terapisinin bir diğer sınıflandırılma şekli ise danışan seçimine göredir.
Burada ortak bir konu belirlenerek, aynı anıya sahip
hastalar bir grubun içerisine alınır ve terapi bu şekilde ilerler. Bu
sınıflandırmada seçilen ortak konu veya rahatsızlıklar şöyledir; alkol ve madde
bağımlılığı, yeme bozuklukları, depresyon, şizofreni, yas problemleri gibi Grup
terapisinin bir diğer sınıflandırılma şekli ise süreye göredir. Grup terapileri
sürelerine göre değişiklik gösterirler. Grup terapisi açık uçlu süresiz bir
şekilde yapılabilir.
Bu şekilde yapılan grup terapisi psikolojik rahatsızlıkları
olan ve ciddi sıkıntılar yaşayan kişiler için uygulanmaktadır. Ucu açık grup
terapisi daha etkili olabilmesi açısından hafta 2-3 kere de yapılabilmektedir.
Genellik depresyon, anksiyete bozuklukları gibi psikolojik rahatsızlıklar yoğun
bir terapi süreci gerektirdiği için süresiz ve sıklıkla uygulanır. Grup
terapisi, birkaç yıl süreli de olabilir. Bu grup terapileri genellikle kişisel
gelişim ve kendini tanıma üzerine olmaktadır. Grup terapileri yalnızca haftada
bir şeklinde de olabilir. Bu grup terapisinde belirli bir konu üzerine sohbet
edilir ve danışanlar paylaşım yaparlar.
Farklı Terapi
Yöntemleri İle Grup Terapisi
Grup terapileri farklı terapi yöntemleri ile birlikte
uygulanabilmektedir. Farklı yöntemlerle uygulanan grup terapileri şöyledir;
psikodinamik grup terapisi, bilişsel-davranışçı grup terapisi, hümanist
yaklaşımlı grup terapisi
Psikodinamik Grup
Terapisi: Psikodinamik grup terapisinde, yönlendirmeyi terapisttren ziyade
grup içerisindeki kişiler yapmaktadır. Terapist burada gözlemci olarak bulunur.
Grubu oluşturan kişiler, heterojendir yani farklı sorunları olan kişiler bir
grup haline getirilmiştir. Psikodinamik terapide uygulanan aktarım, karşı
aktarım, yorumlama, geri dönüşüm, danışanların direnç analizi gibi teknikler
grup terapisinde de uygulanmaktadır. Psikodinamik grup terapisi sonradan,
dışarıdan gelecek danışanlara karşı açıktır.
Bilişsel- Davranışçı
Grup Terapisi: Bilişsel-davranışçı grup terapisinde, psikoterapist daha
etkin ve lider konumdadır. Grup terapisindeki kişiler ve yapılacak terapinin
konusu önceden belirlenmiştir. Bilişsel-davranışçı grup terapisine genellikle
sonradan danışan alınmaz. Grup üyeleri homojen bir yapıdadır yani her biri
belirli bir hastalığa sahip veya aynı konuda sorunları olan kişilerdir.
Bilişsel davranışçı terapinin bireysel uygulamasında olduğu gibi, danışanlara
ev ödevleri verilir ve yerine getirmeleri beklenir. Bilişsel- davranışçı bireysel
terapide uygulanan, sorunlu düşünceleri belirleme, gerçekçi ve olumlu
düşüncelere yer verme, duyarsızlaştırma, güven kazandırma teknikleri burada da
uygulanmaktadır.
Hümanist Yaklaşımlı Grup Terapisi: Hümanist yaklaşımlı grup terapisinde, bu yaklaşıma bağlı psikoterapi metodları olan geştalt terapi, kişi odaklı terapi gibi yöntemler uygulanmaktadır. Psikoterapist, bazen grubu yönlendirirken bazen de grup dinamiklerinin kendiliğinden değişmesine izin vermektedir. Hümanist yaklaşımlı grup terapisinde amaç hem farkındalık kazanmak hem de değişmektir. Grup içerisindeki bireyler birbirlerine destek olurlar. Pozitif dönüşümler bu grup terapisinde daha merkezdedir. Hümanist yaklaşımlı grup terapisi, sonradan gelen danışanlara açıktır. Bu terapi yönteminde çizim, obje kullanımı gibi yaratıcı anlatımlar kullanılmakta ve teşvik edilmektedir.
Grup Terapisi Nasıl Yapılır?
Grup terapisinde öncelikle psikoterapistin bir konu
belirlemesi veya hangi rahatsızlıklara veya sorunlara sahip kişilerin grup
terapiye katılacağını belirlemesi gerekmektedir. Bu aşamada psikoterapist
danışanlar ile görüşme yaparak gruba uygun olup olmadıklarına bakar. Bu aşamada
psikoterapistler danışanlara bazı testler uygulayabilir. Bu testlerin sonucunda
danışanlarda öfke ve fiziksel şiddet sorunu, kişilik bozukluğu gibi grup
terapisine katılmasının sakıncalı olacağı durumlar var ise bu kişiler daha
farklı bir gruba veya bireysel terapiye alınırlar. Psikoterapistin uygun
buldukları kişiler ise grup terapisine katılabilirler.
Grup terapisinin uygulama aşamasında, psikoterapist etkin
bir rol oynayabilir ya da yalnızca gözlem yapabilir. Psikoterapistin uygulamak
istediği yönteme göre değişiklik gösteren rolünde psikoterapist ya terapiyi
yönlendirir ya da grup dinamiklerinin kendi başıma değişmesine izin vererek
gözlem yapar.
Psikoterapistin etkin rol oynadığı grup terapilerinde
başlangıçta sorular sorulur. Bireylerin yaşadıkları ile ilgili grup içerisinde
paylaşım yapması beklenir. Danışanlar paylaşım yaptıkça kendilerini daha rahat
hissederler ve hem kendi sorunlarına hem de diğer danışanların sorunlarına
karşı daha duyarlı hale gelirler. Grup terapisinde danışanlar, psikoterapistin
desteği ile veya kendi aralarındaki iletişim ile birbirlerinin sorunlarına
çözüm getirebilirler. Bazı grup terapileri ise bir psikoterapistin yardımı veya
gözlemi olmaksızın yapılmaktadır. Kendi kendine yardım olarak adlandırılan bu
grup terapileri, bir lider veya lidersiz olarak uygulanmaktadır. Bu terapiler
genellikle ücretsiz veya çok az bir ücret karşılığında yapılmaktadır.
Grup terapilerinin bazılarında iki terapist birden hazır
olarak bulunmaktadır. Bu terapistlerden biri pasif rolde diğeri ise aktif
roldedir. Pasif olan terapist daha çok yeni mezun olan, yeni eğitim alan
terapistlerdir. Bu terapilerde yönlendirmeyi aktif roldeki terapist yapar,
pasif terapist ise gözlemci olarak bulunur.
Grup terapisi açık ve kapalı şekilde yapılabilir. Açık grup terapisi, terapi sırasında dışarıdan gelecek katılımcılara her zaman yer verilir. Açık grup terapisinde danışanlar bir bekleme listesine alınırlar. Gruptan bir danışan ayrıldığında bu bekleme listesindeki kişiler grubun içerisine dahil edilirler. Kapalı grup terapisinde ise, grup oluşturulduktan sonra başka bir kişinin dahil olmasına izin verilmez. Bunun nedeni, birbirlerini tanıyarak güven duygusu oluşturan danışanların, dışarıdan gelen kişilere karşı daha çekingen yaklaşacağı ve grup içerisindeki uyumun bozulacağı yönündeki düşüncelerdir. Kapalı gruplarda danışan kabulü dönem başında veya sene başında gerçekleşmektedir. Kapalı grup terapisinde zaman içerisinde danışanlar ayrılabilir. Bununla birlikte grubun geleceği tehlikeye girebilir. Bu tehlike yeni danışanların kabul edildiği açık grup terapisi için geçerli değildir.
Grup Terapisinin Uygulanabildiği Hastalıklar ve Durumlar
Grup terapisi, pek çok psikolojik hastalığın ve kişisel,
ilişkisel sorunun tedavi edilmesinde kullanılan bir terapi yöntemidir. Grup
terapinin kullanıldığı hastalıklar ve durumlar şöyledir;
Duygudurum bozuklukları (Depresyon, Bipolar bozukluk (iki
uçlu duygu durum bozukluğu)
Kişilik bozuklukları
Anksiyete bozukluğu (Obsesif kompulsif bozukluk, özgül
fobiler, sosyal fobi, panik bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu vb.)
Travma sonrası stres bozukluğu (Taciz, tecavüz, kaza,
işkence, aldatılma, şiddet, ayrılma gibi travmatik olaylar)
Yas ve kayıp problemleri
Çocukluk travmaları
Duygu durumuyla alakalı fiziksel rahatsızlıklar
(Psikosomatik ağrılar vb.)
Cinsellikle ilgili sorunlar (İsteksizlik, Cinsel işlev
bozukluğu)
Madde ve alkol bağımlılığı
Yeme bozuklukları
Uyku bozuklukları
Kronik fiziksel rahatsızlığı olan kişilerin yaşadığı
sorunlar
Kronik hastalıklarla uğraşan kişilerin yakınlarına destek ve
yardım
İkili ilişkilerle ilgili sorunlar (Aile, eş, okulda,
işyerinde veya sosyal bir ortamda yaşanan)
Ebeveyn- çocuk ilişkisi ve ebeveynlik eğitimi
Değişimlere karşı uyum sorunları ve bu sorunların
aşılamaması
Çatışmalar
Kişisel gelişim, kendinin farkında varmak, özgüven kazanmak
Grup terapisi, olumsuz ve rahatsız edici duygu, düşünce ve
davranışları olan bireyler üzerinde pek çok olumlu etkisi olan bir terapi
yöntemidir. Grup terapisinin faydaları şöyledir;
Grup terapisi, sosyalleşmekte sorun yaşayan, kalabalık
ortamlarda rahat hissetmeyen, yaşadıkları duygularını ve rahatsız edici düşünce
ve davranışlarını çevresindeki kişilere açmakta zorlanan bireylerin daha rahat
hissetmelerini sağlamaktadır. Bunda benzer sorunları yaşayan kişilerin daha
kolay anlaşması da etki etmektedir.
Grup terapisi, bireylerin grup içerisindeki kişilerinde aynı
sorunları yaşadığını, aynı sorunlarla baş ettiğini görerek kendilerini daha
normal hissetmelerini sağlamaktadır.
Grup terapisi, bireylerin kendi başlarına çözüm
bulamadıkları sorunlarla gruptaki kişilerin nasıl baş ettiğini, nasıl yollar
denediğini görmesini sağlar ve böylece bireyler kendi çözüm yollarını
bulabilirler.
Grup terapisi, bireylerin diğer danışanlarla bir paylaşım
yapmasına olanak tanır. Bu paylaşım sonucunda diğer grup üyelerinden destek gören,
takdir kazanan bireyler kendilerini daha iyi ve sorunlarını aşmak için daha
motive hissederler.
Grup terapisinde terapist bireylerin bir topluluk içerisinde
nasıl hareket ettiğini daha iyi gözlemleyebilir. Grup terapisin hayatın bir
provası gibidir. Böylece terapist bireylerin hayatlarında nasıl tepkiler
verdiğini, nasıl davranışlar sergilediğini gözlemleme imkanına ulaşır.
