Engelleme terapisi
ya da aversiyon terapisi; bir davranış terapisi türüdür ve istenmediği halde
tekrarlı olarak yapılan bir davranış biçimini engellemeyi kapsar.
En basit şekliyle, yaramazlık eden bir çocuğu cezalandırmak
bir engelleme terapisi sayılabilir. Fakat psikolojik öğrenme ve Pavlov şartlama
deneylerinin sonucunda bu teknikler son derece ayrıntılı bir hale
getirilmiştir; en önemlisi hastanın engellenmesi istenen davranışlarda
bulunduğu zaman rahatsız edici durumlara maruz bırakılması tekniğidir. Tırnak
yiyen insanların ellerine sürülen acı tatlı cila bu tekniğin örneklerindendir.
Engelleme terapisi çoğu zaman alkolizmde ve cinsel davranış bozukluklarında uygulanır.
Ayrıca uyuşturucu madde bağımlılıkları, pedofili ve egzibisyonizm
(teşhircilik)de denenmiştir. Eskiden başvurulan ve alkoliklerin içki içmeleri
üzerine bulantı ve/veya kusma yaratan apomorfin enjeksiyonları tekniğinin
yerini, kesin zaman ayarlaması yapılabilen elektrik şoku teknikleri almıştır.
Aversion terapiler toplumun dışladığı, kabul etmek
istemediği kişileri kendi bakış açısına göre, "topluma uydurmaya"
çalıştığı, psikolojik işkence sistemleridir. "Toplum kurallarına
uymayan" insanları, ki bu kurallar da insanlar tarafından belirlenir,
suçlu, ayıplı olarak gören anlayışın ürünüdür. Ellilerden beri uygulanan bu
terapinin insanlarda değişim yaratmaktan çok, psikolojik olarak yıpratan bir
uygulama olduğu görülmüştür.
Engelleme terapisi öncelikli olarak uyuşturucu ve alkolün
görüntüsünün, tadının, kokusunun uyandırdığı pozitif duyguları değiştirmek
amacıyla yapılmıştır. İnsanlar üzerinde yapılan 6 ila 12 aylık deneyler
sonucunda engelleme terapisi olumlu sonuç vermiştir fakat buna rağmen ilaç tedavisi
popülerliğini yitirmemiştir.
Ayrıca bu terapi, daha az zararlı davranış bozukluklarının
bireysel tedavilerinde de kullanılmıştır. Tedavi için bileğe lastik bir bant
bağlanması yeterlidir. Zararlı düşünce veya davranışın kontrol edilemez hale
gelmesi durumunda birey bu bandı ısırarak kendini bu düşünce veya davranıştan
arındırır.
1967'de kimyasal veya şok etkisiyle yapılan tiksindirme
yöntemleri yerini, covert sensitization adı verilen soyut tiksindirme
yöntemlerine bırakmıştır.