En genel anlamıyla, psikodinamik terapiler Sigmund Freud’un öğretilerini çağdaş düşünceye uyarlayıp güncel şartlarda uygulayan terapötik tedavi şekilleridir.
Psikodinamik psikoterapi, temelde psikoanalitik kavramlardan yararlanılarak şekillendirilmiş bir yöntemdir. Çıkışında en etkili isim Sigmund Freud olmuştur ve Sigmund Freud'un bu araştırmasının devamında da nesne ilişkileri teorisyenleri, ego psikologları, ilişkisel psikanalistler ve bağlanma kuramcıları gibi birçok teorisyen tarafından şekillendirilmeye devam etmiştir. Freud'a göre bu terapi yönteminde kişinin davranışlarının altında yatan psikodinamik nedenler bulunmaya çalışılır, yani terapi aslında bilinç dışı/bilinç altı üzerine kurgulanır. Freud'un burada amacı kişide bulunan semptomları yok etmekten ziyade bilinçaltına kadar uzanıp sorunu kökten halletmektir.
Psikodinamik ekole göre, insan zihni çok yönlü, katmanlı ve karmaşıktır. Farkında olmadığımız içsel süreçler her birimizin tepkilerini, inançlarını ve hayat seçimlerini etkiler, hatta belirler. Bu sebeple, insan sık sık “rasyonel” olmayan duygular yaşar, prensiplerine ya da hedeflerine ters düşen eylemlerde bulunur.
İnsanın iç dünyasının merkezinde ilişkilerin bulunduğunu öne sürer. Hayatımızı yönlendiren bu bilinçaltı süreçler, doğduğumuz günden beri deneyimlediğimiz ilişkisel dinamiklerle yontulmuştur ve sürekli bir değişim potansiyeline sahiptir. Psikodinamik terapilerde terapist ve danışan birlikte, yani yine bir ilişki kapsamında, danışanın iç dünyasını anlamaya ve anlamlandırmaya çalışır. Bunu yapmak için şimdide yaşanan deneyimlerden ya da güncel konulardan yola çıkılabilir. Tanıdık duygular, kendini tekrar eden döngüler irdelenir ve bunların hepsi kişinin yaşam öyküsü ve duygu dünyası bağlamında derinine araştırılır.
Psikodinamik Terapi Amacı Nedir?
Bilinçaltına itilen her bastırılan duygunun veya hissin bilinç üstüne çıkarılması psikodinamik yaklaşımın amacıdır. Çatışmalardan cinsel arzulara, utanç veren olaylardan vahşetçe düşünceler gibi çeşitli olgular psikodinamik yaklaşımla ilaçsız bir şekilde çözümlenebilir. Bunların ortaya çıkması için birey kendi kendine düşünür ve yanıtları terapiste söyler. Farkında olmadan bastırdığı istek ve arzularla yüzleşmesi sağlanarak bunlarla en iyi şekilde nasıl baş edebileceğine psikodinamik yaklaşımda yer verilir.
Psikanaliz / psikodinamik yaklaşım kuramına göre duygusal problemler geçmişten gelmektedir. Uzun süreli ve kalıcı bir tedavi için çocukluğa hatta bebekliğe inebilmek çok önemlidir. Aksi durumda geçici olarak hisler ve talepler ortadan kaldırılsa dahi, bilinç Dışı semptomlar kendini yinelemeye başlayabilir.
• Bilinç dışına itilen çatışmaların bilinç üstüne çıkartılması ve kendisine zarar verdiği durumları anlama
• Hiçbir faydası olmayan davranış ve düşüncelerini değiştirme isteği ve daha sağlıklı bir şekilde hayatının kontrolünü ele almasını sağlama
• Sağlıklı ilişkiler kurabilmenin önemini kavramak bu doğrultuda adım atmak
• Psikosomatik belirtilerin düzeltilmesi
• Özgüveninin artması ve bireye ya da bir gruba daha bağımsız olabilmesini sağlamak
• Hayata daha iyi uyum sağlamasını sağlamak
Psikodinamik Terapi Şu Durumlarda Kullanılabilir:
• Uzun süren problemlerini ve ilişkilerindeki olumsuzlukları değerlendirmek isteyen tüm bireyler,
• Hayatının amacını sorgulayan veya depresyon eşiğinde olduğunu düşünen bireyler
• Psikosomatik şikâyetlere sahip bireyler
• Nevrotik çatışmalarla kişilerarası ilişkilerdeki çatışmalarından rahatsız olan bireyler
• Fobilerinden sıkılan takıntılarından kurtulmak isteyen veya karşı cinsle ilgili cinsel problemleri olan bireyler için
• Borderline, narsisistik, şizoidi kişilik problemleri ve bozukluklarında ve
• Depresyon, panik atak gibi psikolojik hastalıkların belirtilerinde
• Hayattaki konum ve amacını sorgulamakla beraber depresyona yakın olduğunu düşünüyor ise
• Hassas bir kişilik yapısına sahip olunduğu düşünülüyor ise
• Anksiyete bozuklukları varsa,
• İlişkide bağlanmaktan kaçınma, saplantılı bağlanma ve aldatma problemlerinde fayda sağlamaktadır.
Psikodinamik Terapi Nasıl Uygulanır?
Psikodinamik terapi, insanların mevcut davranışlarını etkileyebilecek bastırılmış duyguları ve bilinçsiz etkileri tanımalarına yardımcı olur. Bazen insanlar, gerçekten anlamadıkları nedenlerle belirli şekillerde davranırlar veya başkalarına yanıt verirler.
Psikodinamik terapi, insanların duygusal yaşamlarını kabul etmeyi, katlanmayı ve perspektife koymayı öğrenmelerine yardımcı olur. Ayrıca, insanların duygularını daha uyumlu ve sağlıklı yollarla nasıl ifade edeceklerini öğrenmelerine yardımcı olur. Psikodinamik terapide şu teknikler kullanılır:
Serbest Çağrışım
Akla ilk gelen düşünce ve imgeyi ifade etmeyle beraber bilinç dışındaki duygu ve düşüncelerin yüzeye çıkması.
Rorschach Mürekkep Testi
Farklı renk ve formlardaki mürekkep lekelerinin kişide ilk uyandırdığı izlenimler üzerinden kişinin bilinç dışı algılarına ulaşılmaya çalışılması.
Aktarım
Çocuklukta başkalarına karşı beslenen duygu ve düşünce kalıplarının kişinin mevcut durumda terapistiyle kurduğu ilişkide kendini göstermesiyle bilinç dışına ulaşılmaya çalışılması.
Karşı Aktarım
Kişinin aktarımı sonrası terapistin kendi çocukluğundan deneyimledikleri sebebiyle kişiye çeşitli yollarla tepki göstermesi. Terapistin de gerektiğinde süpervizyon alarak kendini tartması.
Direncin Yorumlanması
Kişinin kendi bilinç dışındakileri dışarı vurmaktan çekinmesi, terapiyi sabote edecek davranışlarda bulunması veya değişime direnmesinin sorgulanması, bunun altında yatan nedenin kişiyle beraber bulunmaya çalışılması.
Rüya Analizi
Kişinin rüyasında gördüğü sembollerin, yaşanılan olayların, hissedilen duyguların kişinin rüyasındaki objelere yüklediği anlamdan da faydalanılarak terapist yardımıyla analiz edilmesi. Bu sayede bilinç dışından gelen mesajlara ulaşılmaya çalışılması.
Psikodinamik Terapinin Faydaları
• Bireyin kendini tanımasını, bulmasını ve fark etmesini sağlar
• Bireyin kendisini tanımasıyla beraber sınırlarını ve isteklerini belirlemesi
• Potansiyelinin artması, hayatta yeteneklerin belirlenmesiyle birlikte daha başarılı yaşam
• Daha iyi ve rahat ruh hali
• İş yaşamında daha iyi bir başarı
• Sosyal ilişkilerde sağlıklı ve iyi iletişim
• Yeni kararlar almakta güçlük çekmeme
• Özgüvende artış
• Olumsuz duyguları kontrol etme ve yönetme becerisinde başarılı olma
• Geçmiş yaşamda bireyi rahatsız eden olayların olumsuz etkilerinin rahatlaması, olumsuz etkilerden arınma
