Ebeveyn-Çocuk Etkileşimi Terapisi (PCIT), SHEİLA EYEBERG tarafından küçük çocukları yıkıcı davranışlarla tedavi etmek için geliştirilen kanıta dayalı bir müdahaledir. PCIT ebeveyn-çocuk ilişkisini güçlendirmek için çalışır ve canlı ebeveyn koçluğu yoluyla etkili ebeveynlik stratejilerini öğretir.
Ebeveyn-Çocuk Etkileşimi Terapisi (PCIT), küçük çocuklar ve ebeveynleri veya bakıcıları için oyun terapisi ve davranış terapisinin bir kombinasyonudur.
Öncelikle 2-7 yaş arası çocuklu aileler için pozitif ebeveyn-çocuk etkileşimlerini iyileştirmek üzere tasarlanmış kısa vadeli, kanıta dayalı bir ebeveynlik eğitim programıdır.
PCIT, çocuğun yetiştirilmesindeki sınırların iyi tanımlandığı, net bir iletişim tarzı ile sağlıklı ve iddialı bir ebeveyn-çocuk etkileşimi yaratmayı amaçlar. Bu terapinin genel amacı, aktif ve canlı eğitim yoluyla ebeveyn-çocuk ilişkisini geliştirmek çocukla olan etkileşimlerini olumlu yöne etkilemektir.
Bu terapi türünde, ilişki müdahalesi önemlidir. Ebeveynler ve çocuklar, her iki tarafın da kurdukları ilişkisel dinamikler aracılığıyla birbirini etkilediği bir sistem oluşturur. Ebeveynlerin çocukları ile kurdukları erken dönem etkileşimler, yıkıcı davranışların ortaya çıkmasında ve pekiştirilmesinde çok önemli bir rol oynamaktadır.
Ebeveyn-Çocuk Etkileşim Terapisi (PCIT), küçük çocuklar ve ebeveynleri veya bakıcıları için oyun terapisi ve davranış terapisinin bir kombinasyonudur. Yetişkinler, duygusal veya davranış sorunları, dil sorunları, gelişimsel engelleri veya zihinsel sağlık bozuklukları olan çocuklarla ilişki kurmak için yeni beceriler ve teknikler öğretebilmek ve uygulamaktır.
Ebeveyn ve Çocuk Etkileşimli Terapinin Özellikleri
• Ebeveyn ve çocuğa aynı anda müdahale: çocukların sorunlarını tedavi etmek için, PCIT ebeveynler ve çocuklar arasındaki ilişkilere müdahale eder ve ebeveynlere oyun terapisinde terapötik becerilerin uygulanması konusunda talimat verir.
• Doğrudan ebeveyn-çocuk etkileşimi eğitimi: Ebeveynlerin davranışlarını gözlemleyerek veya şekillendirerek çocuğun davranışında bir değişiklik aranır.
• Tedaviyi yönlendirmek için verileri kullanma: eğitim oturumları, gözlemlerden toplanan verilere dayalı olarak eğitimi planlamak için ebeveyn-çocuk etkileşiminin gözlemlenmesiyle başlar.
• Gelişim yönlerine karşı duyarlılık: Anne babanın çocuğunun hangi gelişim evresinde olduğu hakkında bilgi sahibi olması aranır. Birçok ebeveyn, çocuklarından içinde bulundukları evreye uygun olmayan davranışlar bekler.
• Erken müdahale: İşlevsel olmayan davranışın ebeveynler ve çocuklar arasındaki ilk etkileşimlerde kurulduğuna ve yoğunlaştığına inanıldığından, bu tür müdahale PKT’nin tipik bir örneğidir.
• Ekipman ve özel alan: PCIT iki odada gerçekleşir. Bunlardan biri baba/anne-çocuk etkileşimi için tasarlanmıştır ve en az bir masa, üç sandalye ve oyuncak bulundurmalıdır. Diğer odada, terapistin bulunduğu, ebeveynler ve çocuklar arasındaki etkileşimi gözlemlediği ve şekillendirdiği yer. Bu nedenle, terapistin neler olduğunu görebilmesi ve duyabilmesi için her iki odayı birbirine bağlayacak bir altyapıya ihtiyaç vardır. Bunun için tek yönlü bir cam ve mikrofonlu bir interkom kullanılır.
• Etkileşim kalıplarına odaklanır: PCIT belirli davranışlara değil, etkileşim kalıplarına odaklanır.
• Olumlu, yargılayıcı olmayan felsefe: terapist, çocuklarına uygulaması gereken becerileri ebeveynlere de uygular.
Ebeveyn ve Çocuk Etkileşim Terapi Hangi Durumlarda Gerekir?
Çocuğunuz 2-7 yaşında ise ve yönetilmesi zor yıkıcı davranışlara sahipse, Ebeveyn-Çocuk Etkileşim Terapisi aileniz için doğru olabilir,
Aşağıdaki davranışlardan herhangi birini sergileyen çocuklar PCIT’den yararlanabilir:
• Yetişkin taleplerinin reddi ve karşı çıkılması
• Duygusal düzensizlik
• Düşük hayal kırıklığı toleransı
• Kindarlık
• Sık sık öfke nöbetleri
• Hızlı öfke kaybı
• İnsanlara, hayvanlara veya eşyalara karşı saldırgan davranışlar
• Sırayla oynamada ve sakince oynamada zorluk
• Dikkatsizlik ve hiperaktivite
PCIT’in karşı gelme bozukluğu (ODD), dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), aralıklı patlayıcı bozukluk (IED), seçici konuşmamazlık, diğer yıkıcı davranış bozuklukları (DBD’ler) ve otizm spektrumu teşhisi konulan çocuklar için etkili bir terapi müdahalesi olduğu gösterilmiştir.
Ebeveyn-Çocuk Etkileşimi Terapinin Faydaları:
• Çocuk yetiştirmek için olumlu stratejilerin geliştirilmesi. Olumlu ebeveyn-çocuk etkileşimleri oluşturma.
• Çocuklarda davranışsal sorunların azaltılması (saldırganlık, meydan okuma, öfke vb.). Çocukların sözel ve fiziksel istismar potansiyelini azaltmak.
• Aile içinde etkileşim ve iletişim becerilerini arttırmak.
• Çocuk yetiştirmek için olumlu stratejiler geliştirmek.
• Olumlu ebeveyn-çocuk etkileşimleri oluşturmak.
• Çocuklarda davranış sorunlarının azaltılması (saldırganlık, meydan okuma, öfke vb.).
• Çocuğun sözlü ve fiziksel istismarı olasılığını azaltmak.
PCIT’e katılan çocuklar daha az hayal kırıklığı ve öfke yaşayabilir, daha iyi özsaygı geliştirebilir, organizasyonel, sosyal ve oyun becerilerinde gelişebilir, daha sakin ve güvende hissedebilir ve ebeveynlerle daha etkili iletişim kurabilir. Ebeveynler genellikle ebeveynlik için tutarlı teknikler öğrenirler ve hem evde hem de toplum içinde çocuğun davranışlarıyla ilgilenmeye gelince daha fazla güvene sahip olabilirler.
