Konuşma Terapi Nedir?
Uzman Dil ve Konuşma Terapisti Çağdaş Karsan açıklıyor; Dil ve konuşma güçlüklerini değerlendirme ve bu güçlüklere gerekli müdahaleyi yapma konusunda eğitim almış uzmanlara dil ve konuşma terapisti denmektedir.
Dil, konuşma, ses ve yutmayla ilgili bozukluk veya yetersizliklerin tanısının konması ve soruna uygun terapi yöntemleri ile bu bozuklukların düzeltilmesi sürecine dil ve konuşma tedavisi denir. Bu süreç, en az dört yıllık lisans eğitimi almış dil ve konuşma terapisti tarafından yürütülür. Dil ve konuşma terapisti rehabilitasyon ekibinin önemli bir üyesidir.
Dil ve konuşma Terapistleri;
• İletişim, beslenme ve yutma ile ilgili güçlük yaşayan çocuk ve yetişkinlere yardım eder, gerekli müdahalede bulunur.
• Tüm yaşlardan bireylerdeki dil, konuşma ve iletişim bozukluklarını değerlendirir ve tedavisini planlayıp uygular.
• Danışanları ve yakınlarıyla direkt olarak çalışmakla birlikte; öğretmenler, doktorlar ve diğer sağlık çalışanlarıyla yakın biçimde çalışarak bireysel bir müdahale programı oluşturur.
Dil ve konuşma terapisi; kişinin yaşam kalitesini ciddi oranda arttırabilen bir müdahale biçimidir. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde uygulanan konuşma terapisi müdahalelerinin kişinin gündelik hayattaki uyum becerilerini ve iletişimsel etkililiğini ciddi oranda arttırabildiği bilinmektedir.
Konuşma Terapisi Hangi Durumlarda Yapılır?
• Akıcılık bozuklukları (Kekemelik, Hızlı bozuk konuşma)
• Gecikmiş dil konuşma
• İşitme bozukluklarıyla ilişkili dil ve/veya konuşma bozuklukları
• Konuşma sesi bozuklukları (Sesletim bozukluğu, Sesbilgisel bozukluklar)
• Motor konuşma bozuklukları (Apraksi, Dizartri)
• Nörolojik hasarlar sonucu edinilmiş dil bozuklukları (Afazi)
• Nörolojik bozukluklarla ilişkili (Serebral Palsi vb) gelişimsel dil ve/veya konuşma bozuklukları
• Rezonans bozuklukları (Dudak damak yarığı)
• Sendrom ya da zihinsel yetersizliklere bağlı oluşan dil ve/veya konuşma bozuklukları
• Ses telleriyle ilişkili ses bozuklukları (Kas gerilim disfonisi, Ses teli felci vb)
• Yaygın gelişimsel bozukluklarla ilişkili (Otizm vb) dil ve/veya konuşma bozuklukları
• Yutma bozuklukları
• Geçirilen Beyin-Damar olaylarına bağlı olarak afazi, apraksi, disartri edinen bireyler,
• Serebral Palsi, Yarık Damak Dudak, Down Sendromu ve bunlar gibi konuşmayı etkileyebilecek her türlü sendroma sahip olan bireyler,
• Nodül, polip gibi ses bozukluklarına sahip ve ilgili KBB uzmanı tarafından tanısı konmuş bireyler,
• İşitme kaybı ya da öğrenme güçlüğü gibi durumlara bağlı olarak dil/konuşma güçlükleri yaşayan bireyler.
Konuşma Terapisi Nasıl Yapılır?
Dil ve konuşma terapisine başladığında dil ve konuşma terapisti onunla birkaç farklı şekilde çalışacaktır. Hiçbir dil ve konuşma terapisi aynı şekilde süremez. Terapi programı her birey özelliklerine ve ihtiyaçlarına özel olarak hazırlanır ancak dil ve konuşma terapistlerinin genel ve temel olarak uygulamaları gereken stratejiler şunlardır:
Dil aktiviteleri: Bunlar, dil gelişimini desteklemek için resimlerin, kitapların, nesnelerin veya devam eden olayların kullanılmasını ve konuşulmasını içerir. Terapist, ayrıca doğru telaffuzu modelleyebilir; dil ve konuşma becerilerini geliştirmek için tekrarlama egzersizlerini kullanabilir.
Artikülasyon terapisi: Artikülasyon veya ses üretimi, alıştırmalar, terapistin model olup çocuğunuza sıklıkla oyun etkinlikleri sırasında doğru sesleri ve heceleri ürettirmesini kapsar. Tüm egzersizler hem yaşa uygun hem de çocuğunuzun spesifik terapi ihtiyaçları ile ilgili olmalıdır. Dil ve konuşma terapisti çocuğunuza /r/ veya /t/ sesi gibi belirli sesleri nasıl çıkaracağını ve belirli sesleri üretmek için dilini nasıl hareket ettireceğini gösterecektir. Bazen bir ayna bu çalışmalarda kullanılır.
Oral-motor/beslenme ve yutma terapisi: Çiğnemek veya yutmak zorsa, dil ve konuşma terapistiniz ağız kaslarınızı güçlendirmek için çeşitli dil, dudak ve çene egzersizleri dahil olmak üzere çeşitli oral egzersizler gösterir ve öğretir. Terapist, çocuğunuzun yeme ve yutma sırasında sözlü farkındalığını artırmak için farklı gıdalarla çalışabilir.
Öneriler ve takip beklentileri: Dil ve konuşma terapistiniz bulgularını sizinle birlikte gözden geçirir, dil ve konuşma terapisinin uzunluğu ve süresi için önerilerde bulunur. Terapistiniz ev ödevi vermiyorsa terapi seansları arasında çocuğunuzla nasıl çalışacağınız hakkında ipuçları, kaynakları sorgulayıp bilgi edinebilirsiniz. Ebeveyn olarak çocuğunuzun en iyi öğretmeni olduğunuzu ve terapistinize tutarlı terapi aktiviteleri sağlamada yardımcı olmak için ne kadar çok şey yapabileceğinizi unutmayın; böylece çocuğunuzun konuşma ve dil gelişimini arttırma olasılığınız artar.
