Kognitif Terapi Nedir?
Kognitif Terapi, 1960’lı yıllarda Aaron T. Beck’in oluşturduğu bir psikoterapi yöntemidir. Kognitif Terapi (KT)’nin etkililiği, ortaya çıktığı yıllardan bu yana birçok bilimsel araştırmanın konusu olmuş ve araştırmaların çoğunda KT’nin oldukça geniş bir ruhsal bozukluk yelpazesinde etkili olduğuna dair sonuçlar bulunmuştur.
Kognitif Davranışçı Terapi (KDT) terimi ise 1990’lı yıllardan sonra kullanılmaya başlanmıştır. KDT, ek olarak, insan davranışlarına dair kapsamlı teorileri de içermektedir. Kognitif (Bilişsel) fonksiyonlar farkına varma, algılama, mantıksal düşünme, lisan, hafıza ve muhakeme kurmayı içeren bilme yeteneği olarak tanımlanabilir.
Kognitif terapi ruhsal rahatsızlıkları açıklarken ve nedenlerini araştırırken psikoloji biliminin verilerine dayanır. Bu rahatsızlıkların çözümünde kullandığı sözel ve davranışsal yöntemler de aynı şekilde bu bilimsel ilkelere ve öğrenme kuramlarına dayalıdır. Ortaya konulan bu tedavi yönteminin etkinliği bilimsel olarak sınanmış ve yüzlerce klinik araştırmayla birçok ruhsal rahatsızlıkta etkili olduğu gösterilmiştir. Dayandığı temel itibarıyla diğer psikoterapilerden farklı olan kognitif terapinin tedavi uygulamaları süreç ve içerik olarak yapılandırılmıştır.
Kognitif Terapinin Amaçları:
Süreç boyunca sorunları algılama biçiminizin belirleyici rol oynadığı baş etme becerilerinizi, sağlıklı olanlarıyla değiştirmeyi öğrenmenizdir. Terapi sürecinin sonuna gelindiğinde danışanın varması beklenen nokta hayatta bundan sonra da sıkıntılı zamanların olabileceği ancak yeni karşılaşacağı sorunlarla da baş etmeyi bileceği, süreç boyunca öğrendiği teknikleri bundan sonraki yaşamında uygulayabileceği edinimini kazandırmasıdır.
Kognitif tedavi; kişinin yaşadığı sorunlara odaklanarak, çözüm sağlayan, belli bir zaman içerisinde olabilen, kanıtlar ile desteklenen bir terapi ve tedavi şeklidir. Bu tedavi ile kişi bir taraftan sorunlarını çözmeye başlar diğer taraftan da yaşantısı içerisinde çok sayıda kullanabileceği beceri ve bilgilerle donatılır. Bu beceriler; işlev özelliği yenilenen davranış biçimleri, yeni inanç, düşüncede oluşan çarpıtmaların düzeltilmesi, yeni düşünce sistemleri geliştirmek ve kişisel ilişkilerinde yeni beceri sahibi olmaktır. Yani kısacası; kognitif terapi ile kişi, duygu, düşünce ve davranış tarzında değişim yaşar.
Kognitif Terapinin Kullanıldığı Alanlar
Bilişsel davranışçı terapi, çok sayıda sorunun tedavisinde kullanılabilir. En çok tercih edilen psikoterapi türüdür çünkü belirli zorlukları hızlı bir şekilde tanımlamanıza ve bunlarla başa çıkmanıza yardımcı olabilir.
Bilişsel davranışçı terapi, duygusal zorlukların üstesinden gelmek için yararlı bir araçtır.
Aşağıdaki durumlarda size yardımcı olabilir:
• Zihinsel hastalıkların belirtilerinin kontrol altında tutulması
• Zihinsel semptomların nüksetmesinin önlenmesi
• İlaçlar iyi bir seçenek olmadığında zihinsel hastalığın tedavisi
• Stresli yaşam durumlarıyla başa çıkma tekniklerinin öğrenilmesi
• Duyguları yönetmenin yollarının belirlenmesi
• İlişki çatışmalarının çözümü ve iletişim kurmanın daha iyi yollarının öğrenilmesi
• Keder veya kayıpla başa çıkma yöntemleri
• İstismar veya şiddetle ilgili duygusal travmanın üstesinden gelinmesi
• Tıbbi bir hastalıkla başa çıkmak
• Kronik fiziksel semptomların yönetilmesi
Bilişsel davranışçı terapi ile düzelebilecek zihinsel problemler şunları içerir:
• Depresyon
• Anksiyete bozuklukları
• Fobiler
• Post Travmatik Stres Bozukluğu
• Uyku bozuklukları
• Yeme bozuklukları
• Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)
• Madde kullanım bozuklukları
• Bipolar bozukluklar
• Şizofreni
• Cinsel bozukluklar
Bazı durumlarda, bilişsel davranışçı terapi antidepresanlar veya diğer ilaçlar gibi diğer tedavilerle birleştirildiğinde daha fazla etkilidir.
Kognitif Terapi Bilişsel Davranışçı Terapi Türüdür:
İnsan davranışı ve duygulanımını inceleyen psikolojik modellerden yararlanılarak geliştirilmiştir. Bilimsel bir zemin üzerine kurulu olup birçok psikiyatrik bozukluk ve geniş bir sorun alanında etkili olduğu kanıtlanmış bir tedavi yaklaşımıdır. Davranış tedavileri, genel bir tanımla öğrenme ilkelerinin davranış bozukluklarının analiz ve tedavilerine sistematik bir biçimde uygulanışı olarak tanımlanabilir. Davranış tedavileri doğrudan uyumsuz davranışlar üzerine odaklanır. Davranışçı tedavide bireye tedavinin mantığı aktarılıp, kaygı verici durumlarla karşılaştığında kaçmak yerine, kaygıyla başa çıkmak konusunda ne tür yöntemler uygulayabileceği aktarılır.
Bilişsel Davranışçı Terapi, olumsuz yönde gelişen koşullanma ve bununla ilişkili olarak gelişen inanç sistemini fark ederek; bu inanç sisteminin duygu ve davranışlara yansıma şeklini kişiye göstermeyi amaçlar. Terapi sürecinde en temel prensip olarak işlevsiz ve iyi gelmeyen düşüncelerin alternatif/gerçekçi düşüncelerle değişimi sağlanır. Düşünce düzeyinde yaratılan değişimin duyguları da olumlu yönde etkileyeceğini ve bu sayede istendik davranış değişiminin gözleneceğini ifade eder. Terapi sürecinde kullanılan yöntemler sayesinde bireye çeşitli baş etme yolları öğretilir. Bu sayede iyi gelmeyen düşünce ve davranış örüntülerinin olumlu yönde değişimi amaçlanır.
.png)