Diyalektik Yunanca tartışma sanatı anlamına gelen dialektike tekhne’den türeyen bir terim olarak, genelde akıl yürütme yoluyla araştırma ve doğrulara ulaşma yöntemi demektir. Linehan hayatın her alanında karşıtlıklar olabileceği ve önemli olanın bunların sentezlenmesi gerektiğini düşündüğü için terapiye bu ismi vermiştir. Diyalektik süreçlerin tedaviye dahil edilmesi önemli bir aşamasını kapsamaktadır.
Diyalektik Davranış Terapisi, Bilişsel Davranış Terapi (BDT) ekolü içerisinde yer alan ve temeline bilinçli farkındalığın ve diyalektlerin yerleştirildiği üçüncü dalga terapilerindendir.
Diyalektik Davranış Terapisi (DDT) ilk olarak kronik intihar davranışı sorunlarının tedavisinde geliştirilmiş kanıta dayalı bir terapi yaklaşımıdır. DDT, duygusal, davranışsal, bilişsel ve kişilerarası regülasyon sorunlarının karakterize ettiği Borderline kişilik bozukluğu tedavisinde gündeme gelmiştir. Yaygın duygu regülasyonu sorunları olan bireylerin, etkisiz ve zararlı davranışlar (kronik intihar düşüncesi, intihar dışında kendine zarar, kesme, yakma) yeme sorunları ve madde kullanımını duygudurumlarını düzenlemek için bir yol olarak kullandıkları görülmektedir. DDT, zararlı davranışları engelleyip danışanlara daha etkili başa çıkma stratejileri öğreterek bu ve benzer yaygın regülasyon sorunlarını çözmeyi amaçlamaktadır.
Diyalektik Davranış Terapisi:
• Zor duygularınızı anlayıp ve kabul edebilmek
• Duyguları yönetebilmeyi öğrenebilmek
• Hayatında olumlu değişiklikler yapabilmeyi sağlar.
Diyalektik Davranış Terapisi Ne Yapar?
Ağrılı duyguları yönetmek ve ilişkilerde çatışmayı azaltmak için danışanlara yeni beceriler sunar. DDT özellikle dört kilit alanda terapötik beceriler sağlamaya odaklanmaktadır. Birincisi, farkındalık, bir bireyin şu andaki kabul ve mevcut olma yeteneğini geliştirmeye odaklanır.
İkincisi, sıkıntı toleransı, kişinin ondan kaçmaya çalışmak yerine, olumsuz duyguların hoş görüsünü arttırmaya yöneliktir.
Üçüncü olarak, duygu düzenlemesi, bir kişinin yaşamında sorunlara yol açan yoğun duyguları yönetme ve değiştirme stratejilerini kapsar.
Dördüncüsü, kişilerarası etkililik, bir insanın başkalarıyla iletişim kurmasına olanak tanıyan tekniklerden oluşur. Öz saygıyı korur ve ilişkileri güçlendirir.
Diyalektik Davranış Terapisi Hangi Hastalıklara Uygulanır?
DDT Borderline Kişilik bozukluğunun tedavisiyle ortaya çıkmış olsa da diğer psikolojik sorunlarda kullanımında da yaygındır bunlar:
• İntihar eğilimi,
• Depresyon
• Uyuşturucu ve alkol sorunlarını
• Duygu regülasyonu sorunlarının çözümünde
• Yeme bozuklukları,
• Öfke ve dürtüsellik,
• Bipolar bozukluk
• Disosiyasyon
• DEHB (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu)
• Travma
• Travma sonrası semptomları gibi sorunların çözümünde
• Cezaevi popülasyonlarıyla suç potansiyeli oluşturacak durumlarda kullanılmaktadır.
Diyalektik Davranış Terapisi Hedefleri
Diyalektik Davranış Terapisinde değiştirilmesi amaçlanan en önemli davranış hedefleri hiyerarşik (aşamalı) olarak düzenlenmiştir. DDT’nin amacı danışanların ‘yaşamaya değer bir hayat’ inşa etmeleri ise, bu nihai amaca ulaşmak için sorunlu davranışlara 4 aşamada müdahale edilir. Değiştirmeyi planladığımız davranışlar, ya da hedefler 4 aşamada toplanmıştır:
1. Aşama: Yaşamı tehdit eden davranışları azaltmak (intiharla ilişkili davranışlar, parasuisid davranışlar): Bu aşamada doğrudan yaşamı tehdit eden ve etme potansiyeli bulunan davranışlar hedef alınır.
2. Aşama: Terapiyi engelleyen davranışları azaltmak: Bu aşamada hem terapistin hem de danışanın terapi etkinliğini azaltan ve riske atan davranışları hedef alınır ve azaltılır. Örnek olarak, terapiye geç kalma, devamsızlık, terapiye madde etkisi altında gelme, vb. gösterilebilir.
3. Aşama: Yaşam kalitesini engelleyen davranışları azaltmak: Bu aşamada danışanın yaşam kalitesini azaltan madde kullanımı, yeme sorunları, işsizlik gibi genel yaşamında ve gündelik hayatında sorun oluşturan durum ve davranışlar hedef alınır.
4. Aşama: Davranış becerilerini arttırmak: Bireysel terapi seansları arasında geçen bir hafta boyunca hedef davranışlardan hangilerinin yapıldığını izlemek amacıyla DDT Günlük Kartı kullanılır.
