Hortikültürel terapi diğer adıyla bahçe terapisi, profesyonellerce uygulanan ve bitki ve bahçelerin araç olarak kullanıldığı terapötik bir tedavi destek sürecidir. Bu süreç her yaş ve cinsiyetten bireyle, fiziksel ve zihinsel sağlığı iyileştirme ve eğitim amaçlı olmak üzere çok çeşitli uygulamalarla, kişilerle birlikte çalışmayı içermektedir
Hortikültürel terapinin amacı; kişilerin mevcut fiziksel ve zihinsel sağlığını olduğundan daha iyi bir hale getirmek ve bireylerin yaşam kalitesi ve refahını arttırmaktır.
Hobi olarak yaptığımız ekme-biçme faaliyetlerinden farklı olarak bahçecilik terapisi belli bir sistem üzerine uygulanması ve uzmanlar tarafından uygulanmaktadır. Doğanın iyileştirici gücü ve uzman bilgisi ile seanslar içerisinde farklı amaçlar ile kullanılmaktadır.
Hortikültürel terapi kavramı üç biçimlerde yapılan aktiviteleri kapsar;
• Doğanın zihinde canlandırılması (seyri)
• Hastane ya da rehabilitasyon bahçelerini iyileştirme bahçelerini ziyaret ve en önemlisi de bizzat bahçecilik faaliyetlerini içerir (bitki yetiştirme, meyve toplama vb.)
• Hortikültürel terapi bahçeleri, dış mekân (bu mekân hastane ya da rehabilitasyon merkezinin bahçesi olabilir) bitki materyali yetiştirme teknikler gibi aktiviteleri içerir.
Terapi Bahçesinin Özellikleri Neler Olmalıdır?
• Bahçenin %70’i yeşil alan olmalı,
• İlginç, dikkat çekici ve gerçekçi olmalı,
• Çok karmaşık olmamalı, huzur verici olmalı,
• Kuş, kelebek, tavşan, sincap gibi hayvanlar barındırmalı,
• Geniş yürüyüş yolları olmalı, yüksek kaldırımlar olmamalı,
• Yürüyüş alanlarının yanı sıra farklı tarzda oturma mekânları da tasarlanmalı,
• Bahçeler farklı duyulara hitap edebilmeli,
• Bahçelere erişim kolay ve pratik olmalı,
• Seçilen bitkilerin yapısına, rengine, yaydığı kokuya, zehirli olup olmadığına dikkat edilmeli,
• Gözle görülen, dokunulan, koklanan, hissedilen ve duyulan her şey hastaları tatmin etmeli, rahatsız etmemeli. Örneğin; kemoterapi gören hastalar da düşünülerek fazla ağır kokular yayan bitkiler tercih edilmemeli,
• Su temalı dekorasyon ögeleri dikkatli kullanılmalı. Örneğin; sürekli damlayan bir musluk hissi veren fıskiyeler ya da yoğun yosun ve rutubet kokusu insanları rahatlatmak yerine rahatsız edebilmektedir.
• Dışarıya çıkamayan hastaların odalarındaki pencerelerin doğa manzaralı olmasına dikkat edilmelidir.
Hortikültürel Terapiyi Kimler Yapabilir?
• Geriatrik bireylerde,
• Pediatrik bireylerde,
• Nörogelişimsel bozukluklarda,
• Fiziksel engelli bireylerde,
• Ruh sağlığı problemlerinde,
• Mahkumlarda,
• Beyin hasarı olan bireylerde,
• Kanserli bireylerde,
• Evsiz bireylerde,
• İnme hastalığında,
• Şiddete maruz kalanlarda
• Demanslı bireylerde
• Ve diğer ruhsal, nörolojik ve ortopedik problemlerde hortikültürel terapi uygulanabilir.
Hortikültürel Terapide Ne Yapılır?
• Bitkilendirme ya da özel amaçlar için (toplanma alanı, dinlenme alanı vb.) tasarlanacak alanının planlanması
• Alan hazırlığı (yabani otların uzaklaştırılması, sürülmesi, taşların toplanarak alanın dikime veya ekime hazırlanması)
• Toprak hazırlığı (çim alan için),
• Ağaç ve çalılar için dikim çukurlarının açılması ya da çiçek dikimi
• Bakım işlemleri (sulama, elle yabani ot temizliği, bahçe çiçekleri için uç alma, kuruyan ve sararan yaprakların koparılması vb.)
• Hasat (meyve toplama, mantar toplama, çiçek hasatı vb.) gibi eylemler sayılabilir
Holtikültürel Terapi’nin Faydaları
1)Bilişsel Alandaki Faydaları
• Yeni becerilerin kazanılması,
• Gelişen kelime haznesi,
• Artan gözlem gücü,
• Gelişen dikkat ve odaklanma,
• Hafızanın uyarılması,
• Yeniden öğrenme
2)Fiziksel Yararlar
• Temel motor becerilerinin geliştirilmesi ve ilerletilmesi,
• Dış mekan aktivitelerinin artışı,
• Düşük kalp atışı hızı yani kalp ritminde denge
• Dayanıklılık,
• Hareket çeşitliliği sağlaması,
• Güç
3)Sosyal Faydalar
• Grup ve sosyal iletişim içerisinde olunması,
• Grup uyum becerileri gelişmesini sağlar,
• Gelişen sosyal beceriler,
• Deneyimler,
• Paylaşma hissi,
- • İş birliği becerilerini öğrenme,
• İletişim kurma pratikleri,
• İlişkileri geliştirme ve sürdürme
4)Duygusal ve Psikolojik Faydalar
• Gelişen güven ve benlik saygısı,
• Öfke kontrolü sağlanması,
• Yaşam kalitesinin artması,
• Yaratıcı fikirlerin tatmini,
• Stres azaltma,
• Gelişen ruh hali,
• Kaygının azalması,
• Gurur ve başarı duygusunun yaşanması
5)Entelektüel etkileri
• Sürekli bir öğrenim süreci başlar,
• Gözlem, Araştırma,
• Merak duyguların beslenmesine ihtiyacı doğar,
• Problem çözme ve karar verme yetisi güçlenir,
• Yaratıcılık güçlenir.
