Bağımlılık Nedir?
Genel tanımıyla bağımlılık, haz veren ve içsel huzursuzluktan uzaklaşmayı sağlayan bir davranışın yaratmış olduğu olumsuz sonuçlara rağmen kontrolün kaybedilmesiyle birlikte sürekli olarak gerçekleştirilme halidir.
Bağımlılık, adamak, kendini başkasına adamak anlamına gelmektedir. Bağımlılık psikolojik açıdan değerlendirildiğinde başlangıçta kişilere keyif vermekle birlikte, bu anlık keyifler giderek ruhsal bozukluğa sebep olmakta, iradenin kontrolden çıkmasına ve aklın çalışamaz hale gelmesine neden olmaktadır. Bu ruhsal bozukluk; kişinin yaşamına olumsuz etki etmeye başlar, İnsanın uyum gücünü zayıflatarak, iş ve okul hayatına devam edemeyecek hale getirip, kişiyi başarısızlıklara sürüklemektedir.
Bağımlıların Ortak Noktaları
• Hayatlarının bir döneminde travma olması
• Madde kullanımı mutlaka bir olayla başlıyor ve genellikle de bir ayrılık öyküsü oluyor
• Hemen hepsi madde ve alkol kullanımı öncesinde çok başarılı insanlar, işlerini çok iyi yapan, saygın ve mükemmeliyetçi insanlar
• Hepsinde kontrolsüz cinsel yaşantılar var (madde alımı sırasında)
• Normalde herkes iradesiyle davranır ve orta noktayı bulur ama onlar yapmakla yapmamak arasında karar vermek yerine ya hep ya hiç diye yaşayan insanlar ve her iki ucu da yaşayabilirler.
• Her şeyi uçlarda yaşıyorlar
Bağımlılık Terapisi Nedir?
Bağımlılık terapisinde temel hedef kişinin bağımlılık yapıcı maddelerden ve davranışlardan kaçınmasını ve bağımlılığından dolayı yaşadığı fiziksel ve sosyal zararlardan kurtulmasını sağlamaktır. Her terapide olduğu gibi burada da danışan ile ortak çalışılmalıdır. Terapist Kişinin bağımlılığını tanımasına yardımcı olma , bağımlılıktan kurtulma yöntemlerini öğretme , kişiyi motive ve teşvik etme ,kişi madde kullanmayı sürdürüyorsa zarar azaltmayı öğretme , medikal tedavilerini düzenli sürdürmesini sağlamak , aile ile koordine çalışarak sağlıklı destek verilmesini sağlamak , riskli davranışlarını fark etmesini ve önlem almasını sağlama gibi görevleri üstlenir.
Bağımlılık Türleri Nelerdir?
• Sigara ve Tütün Bağımlılığı,
• Alkol Bağımlılığı,
• Madde Bağımlılığı,
• Kumar Bağımlılığı,
• Yeme Bağımlılığı,
• Alışveriş Bağımlılığı,
• Davranışsal Bağımlılık,
• Teknoloji Bağımlılığı,
• Davranış Bağımlılığı,
• Bilgisayar Oyunları Bağımlılığı,
• İnternet Bağımlılığı,
• Sanal Alışveriş Bağımlılığı,
• Spor Bağımlılığı,
• Seks Bağımlılığı,
• Nikotin Bağımlılığı,
• Şans Oyunları Bağımlılığı,
• İlişki/Aşk/İnsan Bağımlılığı
• Sosyal Medya bağımlılığı da tedavi edilmesi gereken bağımlılıklar arasında sayılmaktadır.
Bağımlılık Yapan Maddeler
Ergen ya da yetişkin bir bireyin beyin, beden ve ruh sağlığını tehdit eden bir etmen olarak bağımlılık kavramını incelerken genel olarak bağımlılık yapan maddelerin neler oldukları, nasıl sınıflandırıldıkları, yapıları ve etkilerinden bahsetmek bilgilendirme adına doğru bir adım olacaktır. Bu maddeler arasında:
• Tütün
• Alkol
• Esrar
• Antikolinerjikler
• Atropin, Biperiden
• Opioidler
• Doğal: Morfin, kodein
• Yarı sentetik: Eroin
• Sentetik: Metadon, Meperidin
• Sedatif hipnotikler
• Diazepam, Clonazepam, Lorazepam, Flunitrazepam, Barbitürat, Meprobamat, Fenprobamat
• Halüsinojenler
• LSD, Fensiklidin (Melek Tozu), Ecstasy, Meskalin
• Uyarıcılar (Stimulanlar)
• Kokain, Amfetamin, Kafein, Efedrin
• Uçucular (Benzol, Toluen ,Tiner, Bali ve türevleri )
Bağımlılık Terapisti Neler Yapar?
• Bağımlılık terapistinin ilk görevi kendisine başvuran kişinin hastalığını nasıl değerlendirdiğini ve bundan sonraki süreci nasıl yapılandırmak istediğini anlamaktır.
• Kişinin hedefleri terapist aracılığıyla ekip tarafından değerlendirilir ve bilimsel gerçekliklerle ortaklaştırılarak ulaşması için ortak hareket edilir.
• Karşılıklı güven ilişkisi önemlidir. Danışanlar yaşadıklarından dolayı korkabilir, öfkeli, şaşkın veya depresif olabilirler ve terapistler duygu yelpazesini sakin ve profesyonel bir şekilde yönetmelidirler.
• Bireysel terapiler ile her hasta için spesifik konular tam olarak anlaşılmaya çalışılırken, grup oturumlarında ise bağımlılık ile ilgili genel konular değerlendirilir.
• Grup oturumları, bağımlılıktan dolayı hissedilen izolasyonu ve utancı azaltmak ve hastaların günlük yaşantılarındaki destek ağlarını arttırmak açısından önemlidir. Grup üyeleri tarafından paylaşılan yaşantısal deneyimler etkileşimsel olarak nüks önlemeyi ve iyileşmeyi sürdürmeyi sağlamaktadır.
• Bağımlılık tedavisi uzun süren ve devam eden bir süreç olabilir. Bireyin karşılaştıkları özel zorluklar iyileşmenin farklı evrelerinde farklı olabilir.
• Değişime olma durumu ve motivasyonu değerlendirilir, gerekli destek verilir.
• Bağımlılıkla birlikte gelişen hastalık (depresyon, kaygı bozuklukları vs.) veya durumların (travma, cinsel sorunlar vs.) iyileştirilmesi veya gerekli yönlendirilme yapılması gereklidir.
• Kişinin bağımlılığını tanımasına yardımcı olma
• Bağımlılığı ve bağımlılıktan kurtulma yöntemlerini öğretme
• Kişiyi motive ve teşvik etme
• Kişinin madde kullanımını tahlil yaparak izleme ve nükslerini takip etme
• Kişi madde kullanmayı sürdürüyorsa zarar azaltmayı öğretme
• Kendi kendine yardım gruplarına katılmasına teşvik etme
• Destek ağı kurup kişinin destek almasını sağlamak.
