Anlatı Terapi Nedir?
Öyküsel terapi (narratif terapi, anlatı terapisi, öyküleştirme terapisi) 1990 yılında Avusturalya’lı terapist Micheal White ve Yeni Zelandalı aile terapisti David Epston tarafından geliştirilmiştir. Öyküsel terapi psikoterapi alanında sosyal yapılandırmacı anlayışa dayalı postmodernist yapılandırmacı psikoterapilerden biridir. İlk olarak aile terapisi kapsamında yer alan öyküsel terapi, 1980-2000 yılları arasında aile terapisinde üçüncü dalga olarak isimlendirilen postmodernist terapiler bağlamında ortaya çıkmıştır.
Anlatı terapisine göre insanlar onların sorunları değildir. İnsanlar problemlerinden ayrıdır ve onlar tarafından tanımlanmazlar. Buradaki fikir, insanların sorunlarını çözmek için kendi becerilerini kullanabilmeleridir.
Öyküsel terapide kişide bir dönüşüm yaratmaktansa, sorunun kişi üzerinde yarattığı etkiler üzerinden bir dönüşüm amaçlanır. Ayrıca öyküsel terapistler, danışanlara kendi problemlerini sosyal, politik ve kültürel bir çerçevede görmelerini sağmaya çalışırlar.
Terapötik Amaç:
Danışanların yeni, canlı ve sosyal yapılardan sıyrılmış bir dille deneyimlerini yeniden anlatmalarını sağlamak, böylece yeni ufuklar, yeni anlamlar ve yeni hikâyeler yaratmaktır. Bu sayede kendiyle barışık insanlara ulaşmak öyküsel terapinin temel amacıdır. Terapötik süreç, kişisel hikâyelere yönelik içgörü kazanımını araştırır ve bu süreç terapiste danışanın öyküsünün yardımcı yazarı olma imkânını sağlar. Yardımcı yazar olan terapist terapötik süreçte şu sorumlulukları üstlenir:
• Soruna her iki tarafın (hem kendisinin hem de danışanın) kabul edeceği bir isim bulmak için danışanla iş birliğine girme,
• Problemi dışsallaştırma, problemin ardında gizli olan baskın söylemleri, niyetleri ortaya çıkarma,
• Sorunun danışanın yaşamının nasıl olumsuz etkilediği (baskı altına alma, cesaretini, umudunu kırma, kendi olmaktan uzak kalma, alternatif hikâyeleri görememe) danışanla birlikte araştırma,
• Alternatif anlamlar ve hikâyeler keşfetme, danışanın farklı bakış açıları geliştirmesini sağlama,
• Eşsiz sonuçları araştırma
Geliştirilen yeni bakış açısı yardımıyla, geçmişi, şimdiyi ve geleceği birbiriyle ilişkilendirme ve yaşam öyküsünü yeniden yazma,
• Tanıkların desteğini alma,
• Yeni yaşantıların terapi odasının dışına da yayılmasına yardımcı olma.
Anlatı Terapisinin Kullanım Alanları Nelerdir?
Anlatı terapisi nispeten yeni bir tedavi yaklaşımı olsa da çeşitli koşullar için yararlı olabileceğine dair bazı kanıtlar vardır. Yardımcı olabileceği zihinsel sağlık koşulları şunları içerir:
• Anksiyete
• Ek sorunları
• Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• Depresyon
• Yeme bozuklukları
• Yas
• Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
Anlatı Terapi Ne Sağlar?
• Anlatı terapisi, sorunlu bir anlatıyı daha üretken veya daha sağlıklı bir anlatıya dönüştürmeyi amaçlar. Bu genellikle kişiye kendi hikayesinde anlatıcı rolü verilerek yapılır.
• Öyküsel terapi, kişiyi sorundan ayırmaya yardımcı olur ve yaşamlarında var olan sorunları en aza indirmek için kişinin kendi becerilerine güvenmesini sağlar.
• Bu terapi, kişiye alternatif hikayeleri izlemeyi ve sorunlarını daha verimli bir şekilde ele almayı öğretmeyi amaçlar.
• Anlatı terapisi bireylerle kullanılabilir, ancak çiftler veya aileler için de faydalı olabilir.
• Olumsuz deneyimler, düşünceler veya duygular tarafından boğulmuş gibi hisseden herkes için de faydalı olabilir.
• Anlatı terapisi, insanların yalnızca seslerini bulmalarına değil, seslerini iyilik için kullanmalarına, kendi yaşamlarında uzman olmalarına ve amaçlarını ve değerlerini yansıtacak şekilde yaşamalarına yardımcı olur.
• Bireyler, çiftler ve aileler için faydalı olabilir.
