Oyun Terapisi Nedir?
Oyun terapisi, çocukların bilişsel ve sosyal yeteneklerini, duygu ve düşüncelerini oyunlar ile ortaya çıkarmalarını amaçlar. Oyun terapisti ise çocuğun ortaya koyduğu oyun dünyasına onunla girerek çocuğun oyun dilini konuşur. Terapi sürecinin sonunda çocukların yaşadığı duygusal sorunları gidermeleri ve sağlıklı bir gelişim sürecinde olması hedeflenir. Oyun ve oyuncaklar aracılığıyla çocukların duygularını ve düşüncelerini ifade etmelerini sağlayan özel işleve denir. Başka bir deyişle oyun terapisi, çocuğun doğasına en uygun olan oyun yöntemi ve oyuncaklar ile oluşturulmuş özel bir ortamda, terapi eğitimi almış, alanında uzman bir oyun terapisti tarafından uygulanır. Çocuğa güven veren, terapötik bir ilişki kurarak, çocuğun kendini ifade ettiği, ilaç kullanılmayan terapi ve tedavi yöntemidir.
Oyun terapisini eğitimini almış:
• Psikologlar
• Psikolojik danışmanlar
• Sosyal hizmet uzmanları
• Aile danışmanları
• Çocuk doktorları
• Hemşireler
• Psikoloji öğrencileri tarafından verilebilmektedir.
Oyun terapisinde özel olarak tasarlanmış bir oyun odasında terapist ve çocuk birlikte oyun oynar. Burada terapistin ilk görevi, çocuğun kendisini oyununa davet etmesini beklemektir.
Oyun terapisti,
3-11 yaş arası çocuklarla, karmaşık yaşam olayları psikolojik durumları üzerine çalışırlar. Terapist çocuğa rehber olmalı, çocuğun ailesi ve yakınlarıyla temas halinde olmalı, Oyun terapisinde hiçbir zaman çocuğu tek düşünerek değerlendirmemek gerekir. Çocuğu süreç içerisinde, gelişim dönem özelliği gibi sosyal çevresi ailesi tüm etkenleri düşünerek değerlendirilmelidir.
Oyun Terapisi Hangi Durumlarda Gereklidir?
Oyun terapisi; çocuklarda görülen ruhsal problemlerin, davranış sorunlarının bu alanda eğitim alan uzman kişi tarafından oyun ve oyuncaklar aracılığıyla tedavi edilmesi, iyileştirilmesidir. Oyun terapisi çocukların duygularını ve yaşadıkları sorunları dışa vurmalarına, çocuğun kendisini etkileyen durumlarla ilgili farkındalığının artmasına yardımcı olur.
Oyun terapisinde çocuğun yoğun duyguların, çatışmaların oyuncaklara ve oyuna aktarımı gerçekleşir. Oyun terapisi çocuklarda görülen şu durumlar üzerinde durmaktadır:
• İçsel dünyasında yaşadığı (korku, öfke, kıskançlık, hayal kırıklığı vs.)
• Kaygı ve Stres
• Aşırı Çekingenlik
• Davranış Sorunlar (vurma, küfür vb.)
• Kardeş Kıskançlığı
• Özgüven ve Sosyal Beceri Sorunları
• Uyku, Yemek ve Tuvalet Sorunları
• Mastürbasyon
• Ailevi Sorunlar
• Yas ve Kayıp Durumları
• Anne ve Baba Ayrılığı
• Ebeveynlerin Boşanması
• Toplumsal Yaşam Sorunları
• Akademik Başarısızlık
• Gece Korkuları
Oyun Terapisi Türleri Nelerdir?
Günümüzde oyun oynama yöntemini kullanan oyun terapisi çeşitleri çok sayıda mevcuttur. Genel olarak oyun terapi örneklerini sınıflandıracak olursak; terapistin yönlendirdiği (yönlendirilmiş), terapistin yönlendirmediği (yönlendirilmemiş) olmak üzere iki grup oyun terapisi vardır. Ayrıca şu üç oyun terapisi türünden de bahsedebiliriz.
Çocuk Merkezli Oyun Terapisi (Child-Centered Play Therapy)
Terapistin değil, çocuğun yönlendirdiği bu yöntemin Çocuk odaklı (Yönlendirilmemiş) / Çocuk Merkezli olması en önemli yönüdür. Bu terapi yöntemi, çocukların kendilerine acı veren sorunları ortaya koyarak çözümlere oyun ile ulaşma temelli bir yaklaşımdır. Bu nedenle, oyunun yönetimini çocuğa bırakarak oyun sırasında herhangi bir yönlendirme yapmamak deneysel oyun terapisidir. Bu terapi yöntemi çocuğun hayatındaki sorununu, kendi hızında ve kendine özgü yollarla çözeceğine inanır. Çocuğun birey oluşuna saygı duyar. Çünkü bu terapide çocuk yönlendirilmez, kendinin bile farkında olmadığı ihtiyaçlarını keşfeder, ifade edemediği birçok zorluğun üstesinden gelir.
Deneyimsel Oyun Terapisi
Bu terapi yöntemi, çocukların çevrelerini bilişsel olarak değil deneyimsel bir şekilde anlamlandırdıkları terapi şeklidir. Çocuk merkezli yöntemde olduğu gibi çocuğun iyileşmek için çabaladığı varsayımı üzerinde durulur. Terapinin temel bileşeni terapist ile çocuğun kurduğu ilişkidir.
Filial Oyun Terapisi
Çocuk Merkezli Oyun terapisinin bir parçası olan Filial Terapi, ebeveynlerin oyun yoluyla çocuklarıyla ilişkilerini güçlendirmelerini sağlayan bir eğitim programıdır. Filial Terapi, oyun terapisi ve aile terapisinin bütünleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Çocuk ile aile arasındaki sorunları çözmeyi ve aile ilişkisini güçlendirmeyi amaçlayan psiko-eğitimsel bir yöntemdir.
Oyun Terapisi Odasının Özellikleri Neler Olmalıdır?
• Oyun terapisi oyuncaklarının ve materyallerinin kullanımının kolay, dayanıklı ve portatif olması gerekir.
• Yeteri kadar aydınlık olmalıdır.
• Kolay temizlenebilir bir zemini olmalıdır.
• Pencere vb. konularda güvenli olmalıdır.
• Çok küçük ya da çok büyük olmamalıdır.
• Dış seslerden etkilenimi minimum düzeyde olmalıdır.
• Ebeveynin beklediği odaya yakın olmalıdır.
• Oyuncaklar çocukların boyuna uygun seviyede raflara konmalıdır.
• Yeteri kadar aydınlık olmalıdır.
• Kolay temizlenebilir bir zemini olmalıdır.
• Pencere vb. konularda güvenli olmalıdır.
• Çok küçük ya da çok büyük olmamalıdır.
• Dış seslerin etkisi minimum düzeyde olmalıdır.
• Ebeveynin beklediği odaya yakın olmalıdır.
• Oyuncaklar çocukların boyuna uygun seviyede raflara konmalıdır.
Çocukların Oyuncak Kullanımı Ne İfade Eder?
• Oyuncaklar çocukların duygulanım dünyasına giriş kapısıdır.
• Çocuklar açısından oyuncakların her zaman bir mesajı vardır.
• Çocuğun oyuncaklarla kurduğunu kabul etmek, çocuk için güven tesis etmek ve güvenlik anlamına gelir.
• Oyuncak aracılığıyla çocuklar deneyimlerini dildeki ifade kapasitelerinin üzerinde ifade edebilirler.
• Çocuklar oyun içindeyken yalan söyleyemez; deneyimledikleri olayı metafor olarak aktarabilirler.
Oyun Terapisi Faydaları Nelerdir?
• Oyun terapisi ile çocuğa verilen mesaj şunlardır; ben senin için buradayım, seni işitiyorum, seni anlıyorum, seni önemsiyorum.
• Çocuklar oynamayı severler,
• Oyunla duygularını ifade etme imkânı sağlar,
• Oyunla özgüveni gelişir.
• Başkalarına saygı duymayı öğrenir
• Sorumluluk almayı ve aldığı sorumluluğu yerine getirmeyi öğrenir,
• Davranış ve duygularını kontrol edebilmeyi sağlar (öfke, kızgınlık, hayal kırıklığı gibi)
• Sorunlarını oynama ile yeniden yapılandırılır.
• Pozitif bakış açısına sahip olur
• Empati kurarak dürtü ve duygularını kontrol etmeyi sağlar.
• Rahatlama ve gevşemesini sağlar
• Korkularını yenmeyi
• Konuşma bozukluklarını düzeltmeyi öğrenirler.
• Rol oyunları aracılığıyla zor deneyimler ve durumlar tekrar canlandırılır veya figürlerle ve resimlerle görselleştirilir.
Çocuklar bu sayede negatif duygularını yeniden yaşarlar ve terapistin yardımıyla bu duygulara yönelik yeni bir bakış açısı geliştirebilirler.
