Şema Terapi Nedir?
02 Eyl 2022 10:00

Önder Veli Göktaş

Şema Terapi Nedir?

Şema Terapi Nedir?

Şema terapi, kişilik bozuklukları ve tedavisinin zor olduğuna inanılan psikolojik sorunların üstesinden gelmek amacıyla Jeffrey Young ve arkadaşları tarafından geliştirilmiş bir psikoterapi yöntemidir. Kronik depresyon, kronik anksiyete, kişiler arası ilişkiler, yeme bozuklukları, madde kullanımı gibi sorunların çözülmesinde etkilidir. Bilişsel davranışçı terapi, Geştalt terapi, psikodinamik terapi, kişiler arası psikoterapi, nesne ilişkileri ve bağlanma kuramı gibi yöntem ve kuramları birlikte kullanarak sorunları daha zengin bir bakış açısıyla ele alır. Şema terapi, özellikle bireylerin sahip olduğu şemalar ve diğerleriyle kurduğu ilişkiler üzerine yoğunlaşarak çalışılan bir ekoldür.

Şemalar Nasıl Oluşur?

Şemalar doğduğumuz andan itibaren oluşmaya başlarlar. Bebeklikten ve çocukluktan bu yana karşılanması gereken ihtiyaçlarımız vardır.  Duygusal veya fiziksel bazı temel ihtiyaçlara gereksinim duyarız.  Hayatta kalmak için bu ihtiyaçlar temel güven ihtiyacı, Güvenlik, bakım, empati, kabul edilme, saygı, bağımsızlık, gerçekçi sınırlar, spontanlık ve eğlenme, tutarlılık, süreklilik, aynılık, kabul edilme, onaylanma, özerklik, sağlıklı rekabet edebilme, sağlıklı bir kimlik algısı, kendiliğindenlik gibi temel ihtiyaçlarımız vardır. Bu ihtiyaçların herhangi birinde karşılanamaması durumunda veya zedelenmesi durumda ya da bu durumların tam aksinde gereğinden fazla karşılanmasında çocukluk döneminin ihtiyaç basamaklarında sorunlar oluşur. Bu dönemde yaşanan her şey şemaları oluşturmaktadır. Psikolojik açıdan sağlıklı olan insan bu ihtiyaçlarını uygun şekilde tamamlayan ve giderebilen insandır. Erken yaşam deneyimlerinde bu ihtiyaçların sağlıklı şekilde karşılanamaması ile şemalar oluşur. Şemalar kalıp görev görürler yaşam boyu gelişerek insanların davranışlarını ve düşüncelerini, diğer insanlarla olan ilişkilerini belirlemektedir. Yani şu anki davranışlarımızı ve düşüncelerimizi şemalarımızın temeli oluşturmaktadır. Şemalar dört temel yolla oluşabilmektedir.

En temel ihtiyaçlarımızın zedeleyici derecede engellenmiş olması

Travma gibi zor durumlarla karşılaşmak deprem, kaza, taciz gibi

İyi olan şeylerin abartılı şekilde bize sunulması

Seçici içselleştirme veya özdeşim kurulması

Şema Terapide Hangi Şemalar Ele Alınır?

Şema Terapi” bir çok terapi kuramının (Bilişsel, Davranışçı, Gestalt, Bağlanma) bütünleştirilmesi sonucunda 1980`li yıllarda Young tarafından ortaya konmuş bir terapi yöntemidir.

Şemalar en genel anlamı ile, çevremizde olup biteni yorumlayıp, uyum sağlayarak, yaşamın gereklerini yerine getirebilmek için kullandığımız zihinsel yapılardır. Bebeklikten başlayarak gelişir ve yaşam boyu sürerler.

Ancak şema terapistleri “şema” terimini, “Erken Dönem Uyum Bozucu Şema” kavramının yerine kullanmaktadır.

Şema Terapiye göre uygun şekilde giderilemeyen erken dönem çocukluk ihtiyaçlarımız, zaman içeresinde işlev bozucu bir şema alanı oluşturur. Sözü edilen bu şemalar, kendini-sürdürücü özellikleri nedeniyle değişmeye belirgin direnç gösterirler.

Young, terapide ele alınması gereken şemaları 18 başlık altında toplamıştır:

Terk Edilme Şeması

Kuşkuculuk /Kötüye Kullanılma Şeması

Duygusal Yoksunluk Şeması

Kusurluluk /Utanç Şeması

Sosyal İzolasyon Şeması

Bağımlılık /Yetersizlik Şeması

Dayanıksızlık Şeması

Yapışıklık (Gelişmemiş Benlik) Şeması

Başarısızlık Şeması

Haklılık Şeması

Yetersiz Öz denetim Şeması.

Boyun Eğicilik Şeması:

Kendini Feda Etme Şeması

Onay Arama Şeması

Karamsarlık

Duyguları Bastırma

Yüksek Standartlar Şeması

Cezalandırıcılık (Acımasızlık) Şeması

Şemalardaki özellikler hemen herkeste bir miktar bulunsa da yaşamımızda önemli işlevsel bozulmalara yol açıyor ise, aşırı derecede aktive olmuşlar demektir. Kişilerde yaşam olayları sonucu birden fazla şema aktive olabilir.

Bu durumda bilişsel, yaşantısal, davranışsal tekniklerle terapi ilişkisi içinde orada olup bitenlerle birlikte ele alınarak sağaltımı gerçekleştirilir.

Yorumlar

YORUM YAPMAK İÇİN GİRİŞ YAPIN