Radyasyon, dalgalar ya da parçacıklar tarafından taşınan özel bir enerji türüdür. Özel cihazlarca üretilebilir ya da radyoaktif olarak adlandırılan maddeler tarafından salınabilir. Bu enerji, tıpta görüntüleme amacıyla aynı zamanda kanser ve diğer bazı hastalıkları tedavi etmek için kullanılmaktadır. Radyasyonu, hastalıklı organa yönlendirebilmek için özel cihazlara gereksinim vardır. Bu şekilde, yüksek dozdaki radyasyon enerjisinin tedavi amacı ile kullanılmasına "radyoterapi" ya da "ışın tedavisi" adı verilmektedir.
Radyoterapi Ne İçin Kullanılır?
Radyoterapi, en basit anlatımla kanser hücrelerini yok edilmek için radyasyonun kullanıldığı bir tedavi türü olarak açıklanabilir. Tedavinin farklı dönemlerinde ve aşağıdaki farklı sebeplerle radyoterapi önerebilir:
• Kanserin birincil tedavisi
• Cerrahi öncesi, kanserli tümörü küçültmek amaçlı (neoadjuvan terapi)
• Cerrahi sonrası, kalan kanser hücrelerinin büyümesini durdurmak amaçlı (adjuvan terapi)
• Kanser hücrelerini yok etmek amacıyla kemoterapi gibi diğer tedavi yöntemleri ile birlikte
• İlerlemiş vakalarda kanserin sebep olduğu sorunları hafifletmek amacıyla
Radyoterapinin Kullanım Amaçları Nelerdir?
Adjuvan Radyoterapi: Meme kanseri başta olmak üzere pek çok farklı kanser türünde uygulanabilen adjuvan radyoterapi, ameliyat sonrası ışın tedavisi olarak da tanımlanabilir. Ameliyatla tümör dokusunun temizlenmesinin ardından yapılan uygulama sayesinde vücutta kalmış olması muhtemel kanser hücrelerinin yok edilmesi hedeflenir. Böylece kanserin tekrar ortaya çıkması (nüks etmesi) engellenmeye çalışılır.
Ameliyat öncesi radyoterapi (Neoadjuvan): Akciğer ve Rektum tümörleri başta olmak üzere bazı tümörlerde radyoterapi ameliyat öncesinde uygulanarak tümörün küçülmesini ve ameliyat yükünün azaltılmasını sağlar. Böylece örneğin barsak tümörlerinde kolostomi adı verilen barsak ucunun karın cildi dışına ağızlaştırılması durumundan kurtulmak ya da akciğer tümörlerinde bütün akciğerin alınması yerine sadece bir lobunun alınması mümkün olabilmektedir.
Tek başına radyoterapi (Primer): Ses telleri (Larenks) tümörü, Prostat kanseri vb. hastalıklarda radyoterapi tek başına bir tedavi seçeneği olabilir ve hem oldukça iyi sonuçlar alınır hem de bazı avantajlar sağlanır. Örneğin ses tellerinin tümörlerinde cerrahi yöntem de bir seçenektir ve iki yöntemle de benzer derecede başarılı sonuçlar alınır ama radyoterapi ile aynı zamanda hastanın sesi, cerrahi yönteme göre çok daha üst düzeyde korunur.
Palyatif Radyoterapi: İleri evre kanser vakalarında oluşan kanserin diğer dokulara yayılması durumunda uygulanan palyatif radyoterapi yönteminde hastanın şikayetlerin azaltılması hedeflenir. Özellikle beyin ve kemik metastazı varlığında uygulanan bu yöntem sayesinde hastanın ağrı, kanama ve nefes darlığı gibi şikayetlerinin önlenmesi ya da giderilmesi hedeflenir. Ayrıca patolojik kırıklar, felç ve bilinç bozukluğu gibi ciddi sağlık sorunlarının da önüne geçilmesi amaçlanır.
Radyoterapinin Faydaları Nelerdir?
• Işın Tedavisi (Radyoterapi), kanserin birincil tedavisinde doğrudan kullanılabilir. Özellikle radyoterapiye duyarlı lenfoma (lenf kanseri) veya baş-boyun kanseri gibi kanser türlerinde radyoterapi, birincil kanser tedavisi olarak kullanılır.
• Işın Tedavisi (Radyoterapi), aynı zamanda diğer kanser tedavi yöntemlerine destek olması amacıyla da kullanılabilir. Kemoterapi ile elde edilen kanser karşıtı etkinin güçlendirilmesi için kemoterapinin yanında, radyoterapiye de başvurulabilir.
• Işın Tedavisi (Radyoterapi), ameliyat öncesinde kanser dokusunun küçültülmesinde büyük rol oynar. Radyoterapi ile kanserli hücreler öldürülerek tümör boyutunun azaltılması cerrahi işlemi kolaylaştırır ve daha verimli ve etkili bir tedavi imkânı sunar.
• Işın Tedavisi (Radyoterapi), ameliyat sonrasında vücutta varlığını sürdürebilecek diğer kanserli hücrelerin de ortadan kaldırılmasında rol oynar.
• İleri evre kanser vakalarında, belirtilerin hafifletilmesi ve hastanın hayat kalitesinin yükseltilmesi için sıklıkla radyoterapiden yararlanılır. Bu kanser vakalarında, tümör çevre organlarda hasara neden olabileceği gibi; solunum, sindirim ve dolaşım sistemlerinde de fonksiyon bozukluklarına yol açabilir. Radyoterapi ile tümör yapılarının küçültülmesi veya tamamen ortadan kaldırılması sonucunda, bu sistemlerde görülen problemler giderilir ve hastada görülen belirtilerin hafifletilmesi sağlanır.
