Yaygın uyku bozukluklarından biri olan insomnia kişinin gündelik hayatının önemli derecede olumsuz etkileyen birçok farklı nedenden dolayı ortaya çıkmaktadır. Psikolojide uyuyamama, kişinin uykuya dalmakta zorlanması, uyanması gereken vakitten çok daha erken uyanması veya tekrar uyuyamaması gibi durumlar olarak belirtilebilir. İnsomnia hastalarında uyku için yeterli imkân ve koşulların sağlanmasına rağmen uykuya dalmakta ve uyku verimini sürdürmek gibi zorluklar yaşamaktadırlar. Birçok etkene bağlı olarak çıkabilir ve iyileşme durumu bu etkenlere göre farklılık gösterebilmektedir.
İnsomnia hastaları genellikle kendilerini gün içerisinde uykusuz, düşük enerjili, halsiz ve sürekli yorgun hissedebilirler. Hemen herkes hayatının bir döneminde uykusuzluk yaşamıştır. Genellikle yetişkinlikte kısa zamanlı akut insomnia olarak tanımayabileceğimiz durumu yaşadıkları gözlemlenebilir. Bazen akut insomnia günler veya haftalar sürebilir bu durumda kişiler kronik insomnia ile baş etmek zorunda kalabilirler. Kronik insomnia uzun süre uykusuzluk aylarca süren bir uykusuzluk söz konusudur. Eğer üç aydan daha uzun süren bir insomnianız varsa bu uzun süreli insomnia olarak tanımlanabilir.
Uykusuzluğun pek çok nedeni vardır. Tedavi gerektiren insomnia rahatsızlığı psikolojik etkenlerin yansıra fiziksel ve çevresel etmenlerden dolayı da oluştuğu gözlemlenmiştir. Yaygın olarak görülen uykusuzluğun diğer adıyla insomnia nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Stresli bir yaşam tarzı. İş, okul, aile ya da sağlık durumunuz etkileyen ve gündelik hayatınızın akışını olumsuz etkileyen durumların yaşanması uyku bozukluğuna yol açabilmektedir. Olumlu veya olumsuz durumlar uyku sırasında geceleri zihni uyararak zihni aktif tutar ve bu da uykuya damakta güçlük oluşturabilmektedir. Yaşanan travmatik durumlar, boşanma, kayıp, yas süreci, hastalık ve işini kaybetme gibi çeşitli durumlar insomniaya neden olabilir.
Uyku ve uyanıklık dengesini sağlayan sirkadyen ritminin bozulması. Sirkadyen ritminin bozulması insomnianın başlıca nedenleri arasındadır. Seyahat etmek ve jet lag dibi durumlar buna neden olmaktadır.
Bipolar bozukluk, kaygı bozukluğu ve depresyon gibi yaşanan psikolojik sorunlar insomniaya neden olmaktadır.
Gün içerinden nikotin, kafein ve alkol içeren maddelerin fazla miktarda tüketilemesi. Çay, kahve, sigara ve alkol gibi maddeler bu durumda vücudu uyarıcı etkiye sahip ürünlerdir. Akşam ve gece tüketilmesinde dikkat edilmelidir.
Bazı ilaçların kullanımı uyku düzenini bozabilir ve yan etki gösterebilir.
Uyku için ortamın müsait olmaması. Ses, ışık gürültü, çok soğuk veya çok soğuk olması gibi rahatsız edici etkenlerin bulunması.
Gün içerisinde fazla yorulmak, gece saatlerinde çalışmak uyku sorunlarına yol açmaktadır.
Yaşlılıkla beraber insomnia görülme riski artmaktadır.
Bazı hastalıklar uykusuzluğa neden olabilmektedir. Uyku kalitesini sınırlayan sağlık sorunlarının şu şekilde sıralayabiliriz:
Kronik ağrı,
Kalp hastalıkları,
Asım,
Diyabet,
Gastroözofageal reflü,
Hipertiroidi yani tiroid bezinin çok fazla çalışması
Parkinson,
Huzursuz bacak sendromu,
Alzheimer
İnsomnia Belirtileri
Geceleri uyuyamama
Uykuya dalmakta zorluk çekme
Geceleri uyumadan uzun bir süre geçmeden tekrar uyanma
Sabahları çok erken uyanma
Kişinin gece boyunca uyumasına rağmen uyandığında kendini yorgun hissetmesi
Gündüzleri uyku hali
Kişinin gün içerisinde sinirli olması
Anksiyete ve kaygı bozukluğu
Depresyon
Dikkat eksikliği ve konsantrasyon güçlüğü
Mide ve baş ağrıları
Sosyalleşme güçlüğü
Vaktinden önce uyanmak
Verimli uyku uyuyamamak
İşyerinde veya okulda performanslarda düşüklük
Kişinin işine odaklanamaması
Uyku ya da uyuyamamak konusunda sürekli endişeli bir hal içerisindeyseniz.
Yorgunluktan nedeniyle gün içerisinde sık sık aksaklıklar ve küçük kazalar yaşıyor olabilirisiniz
Peki ne kadar uyumalıyız?
Her vücudun uykuya ihtiyacı farklılık göstermektedir. Gündelik uyku ihtiyacı ortalama olarak şu şekilde söyleyebiliriz:
Yetişkinlerin uyku ihtiyacı 7-9 saattir.
Çocukların uyku ihtiyacı 9-13 saat aralığıdır.
Bebeklerin uyku ihtiyacı 12-17 saat aralığıdır.
Gün içerisinde verimli hissedemiyor, uykusuz, halsiz ve sürekli yorgun hissediyorsanız vücudunuzun ihtiyacı olan uykuyu karşılamıyorsunuz demektir. Kendinizi gözlemleyip alışkanlıklarınızda değişiklikler yaparak sağlıklı bir uyku düzeni oluşturabilirsiniz. Bu durumda uyku terapistlerinden yardım alabilir gerekli kontrolleri yaptırmanız fayda sağlayabilirsiniz.
.png)
