Yunancada uyku manasına gelen hipnozun mitolojide de önemli
derecede işlenmiştir. Anton Mesmer hipnozu ilk defa 18. Yüzyılda kullanmıştır. James
Braid tarafından 19. Yüzyılın sonlarına doğru göz hareketleri ile kullanılmaya başlanmıştır.
Tarihi oldukça eskiye dayanan Hipnoz son zamanlarda sık kullanılan psikiyatrik
tekniklerden olmuştur.
Hipnoz telkin ile oluşturulan özel bir bilinç halidir bu bilinç haline geçmek için bakışla, sözle veya bazı yardımcı nesneler kullanılır. Bir başka deyişle bir trans hâlidir. Kişi hipnoz halinde kendini uyaranlara (ses, ışık, koku vb.) kapatır veya aldırmaz. Bu anda hipnoz yapan kişinin telkinlerini dikkatle dinler, anlar ve gönüllü katılımla uygulanır. Günümüzde sıklıkla başvurulan 5 adet hipnoz çeşidi vardır. Hipnoz çeşitleri uygulama alanı, hipnoz olacak kişinin durumu, hipnozun süresi gibi değişiklikler göstermektedir. Bunlar;
Kolektif hipnoz,
Sosyal hipnoz,
Grup hipnozu,
Oto hipnoz ve ilaçla hipnozdur.
Hipnoterapi, bakış, söz ve düşünce gibi unsurlar ile kişide oluşturulan, dirençlerin birçoğunun ortadan kalkmış olduğu dinlenme hali, yani hipnoz ile tedavi sürecinin ve tekniklerinin tümüdür. Hipnoterapide kişinin dikkati en üst seviyede yoğunlaştığında trans hali oluşur. Telkinlere açık hale gelir. Her insanın hipnoterapiden etkilenişi değişik olabilir. Uygulanan yöntemlere göre değişebilir. Hipnotik halin en hafif noktasında bile kişide gevşeme hissedilmektedir. Kendisine söylenilenleri hatırlar. Hipnotik etki derinleştikçe kişinin bilinci kapanmaktadır. Bilinçaltı pasif durumdan, aktif hale geçer. Kişi hipnoterapi seansında uygulanan konuşmalar ve telkinleri daha sonra hatırlayamaz. Hipnozda ister ağır ister hafif olsun her iki halde de hipnoterapistin söylediği telkinlerle beraber sözler danışan tarafından gerçekleştirilmektedir. Hipnoz bir zihin kontrol yöntemi değildir. Hipnozla konsantrasyonu artan kişinin, zihnindeki dikkat dağıtan unsurlar kontrol altına alınır ve böylelikle kişi telkinlere daha duyarlı olur. Bu gevşeme ve rahatlama durumunda kişinin psikolojik durumu ve davranışları değiştirilebilir.
Hipnoterapi genel sağlık durumunun iyileştirilmesi içinde
kullanılmaktadır. Ağrıları geçirmek örneğin migren ve gerilim tipi baş
ağrılarında, kronik fiziksel ağrılarda ve bazı rahatsızlıkların tedavilerinde
kullanılmaktadır. Ve psikolojik sorunlarla ve psikiyatri tedavilerinde başvurulmaktadır.
Hipnoterapiyi eğitimini almış psikolog ve psikiyatristler
tarafından uygulanmalıdır. Uzman
hipnoterapist tarafından da yapılmaktadır. Hipnoterapiye ek bilişsel terapi, psikiyatrik
destek ve diğer terapi tekniklerinin uygulanması terapilerin etkisini arttırmaktadır.
Hipnoterapinin kullanıldığı psikolojik rahatsızlıklar:
Duygudurum
bozuklukları (depresyon, bipolar),
Anksiyete
bozuklukları (kontrol dışı gelişen kaygı, korku, panik, gerilim, sıkıntı), Somatoform bozukluklar
Yeme
Bozuklukları,
Obezite,
Uyku
bozuklukları,
Cinsel
alandaki bozukluklar,
Takıntılar
(OKB),
Psikoz
(remisyonda olmak şartı ile)
Tikler,
Kekemelik,
Gece idrar
kaçırmaları,
Bağımlılıklar
Fobiler
(çeşitli aşırı korkular),
Travmalar,
Performans
kaygısı (sınav stresi, sahne heyecanı),
Sporda
performans arttırma,
Eğitimde
performans arttırma
Hipnozun
etkili olduğu diğer konular ise şunlardır:
Öfke
kontrolünün sağlanması
Topluluk
önünde konuşamamam probleminin tedavisi
İfade
güçlüğünün tedavisi
Karşı cinsle ilişki
kuramama problemleri
Özgüven
eksikliklerinin giderilmesinde
Aşırı tepki verme durumlarının tedavisinde etkilidir.
Hipnoterapide çözülmesi hedeflenen problem, içinde bulunulan
ortamın ve çevrenin özellikleri hipnoz sırasında terapistin yaklaşımı ve
kullandığı telkinler, hipnoterapi yapan terapist ile güvenli ve olumlu ilişki
kurulması, hipnoterapi yapan kişinin kişilik özellikleri tedavi sürecinde önemli
faktörlerdir. Ayrıca hipnozun üç temel unsur vardır:
Gönüllülük, konsantrasyon ve hayal gücü. Hipnoza
başlanırken, kişi hipnotize edilmesi konusunda gönüllü ve istekli olmalıdır.
Gönüllü ve istekli olan kişi, kendisine söylenen (hipnoza giriş için verilen)
telkin cümlesine tüm dikkatini verir, yoğunlaşır. Daha sonra söylenilen telkinin
içeriğini düşünerek gerçekleştirir. Buradan da anlayacağımıza göre hipnoterapide
hipnoz edilecek kişinin gönüllü olması, konsantre olabilmesinin ve hayal gücünün
yeterli olması gerekmektedir.
Terapi almak kişinin hayatını kolaylaştırmak, olumlu etkilerin oluşmasını sağlamak ve hayat kalitesini arttırmak için başvurulması gereken tedavi çeşitlerindendir. Hipnoterapide günümüzde sıklıkla kullanılan yöntemlerden biri olmuştur.