Bir fizyoterapist olan Berta Bobath ve eşi doktor Karel Bobath, nörögelişimsel tedavi prensipleriyle yetişkin nörolojik hastalarda 1940’lardan başlayarak geliştirdikleri bu yaklaşımı 1960’lı yıllarda doğuştan hareket bozukluğu olan bebek ve çocuklarda kullanmaya başlamışlardır. Günümüzde çocuklarla çalışan fizyoterapistler Serebral Palsi (SP)’li çocuklar başta olmak duyu-motor bozukluklara neden olan farklı tablolarda bu yaklaşımı yaygın olarak kullanmaktadırlar. Bobath yaklaşımı, geliştirilen bilimsel kuramlar ve ampirik deneyimleri içine alacak şekilde biçimlendirilmiş olup, gelişmeye açık dinamik bir yapı göstermektedir. Bu yönüyle ilk uygulamalardan başlayarak günümüze kadar gelişmiş ve bazı değişimlere uğramıştır.
Bobath Terapisi (nörogelişimsel terapi), tüm dünyada yeni doğan döneminden sonraki fizyoterapi yaklaşımlarında temel olan bir terapi yöntemidir. Hem çocuk hem de yetişkin rehabilitasyonu için kullanılan, aynı zamanda dünya genelinde de en çok tercih edilen bir terapi yöntemi olarak bilinmektedir.
Bobath terapinin temel amacı çocuğun fonksiyonel kapasitesini arttırmak, kendisinin yapabileceği aktiviteleri çeşitlendirmek ve onu bu yönde cesaretlendirmektir. Bu sayede çocuğun çevresine adaptasyonu artacak, insanlar ile iletişimi güçlenecek ve hayatının her yönünde olabileceği maksimum bağımsızlık seviyesine ulaşacaktır. Bu terapi her çocuğa özel olarak planlanır.
Bobath İlkeleri
Bobath terapisi, beynin nörolojik hasardan sonra değişime, yeniden düzenlenmeye ve iyileşmeye uyum sağlama yeteneğine dayanır. Bobath yaklaşımı, aşağıdakileri içeren bir dizi ilkeye dayanır:
• Normal hareket modellerinin teşviki
• Hareket kalitesine odaklanmak
• Aktif hareketi kolaylaştırmak için tonun normalleştirilmesi
• Yatarken, otururken ve ayakta dururken konumlandırma ve duruş
• Telafi edici hareketlerin cesaretinin kırılması
• Kas gücü eğitiminin cesaretinin kırılması
• Bağımsızlık kalitesini artırmak için maksimum işlevsel iyileşmenin teşvik edilmesi.
Tutuş teknikleri, kişinin aşırı eforla hareket etmemesi ve duyusal geri bildirim sağlaması için kullanılır.
Bobath Tekniği Nasıl Uygulanır?
Bobath terapisi, tonusu düzenleyici duruşlar, aktif hareketi ortaya çıkarmaya yönelik duruşlar ve etkinlik artırıcı uyaranlardan oluşan bir dizi uygulamadır. Yaklaşımda amaçlanan, günlük yaşamdaki durumlara bağlantılı olarak vücudun hareketi ve postür kontrolünün geliştirilmesidir. Bu amaca ulaşmak için yapılan uygulamalarda, bireyin kişisel gelişimi göz önünde bulundurulur. Planlama bireye özgü olarak yapılır.
Bobath Terapi konseptinde; doğru hareketi açığa çıkarmak için uygun tutuş teknikleri, ağırlık aktarma, derin duyu, işitsel ve görsel stimülasyon ve fasilitasyon teknikleri kullanılır. Fasilitasyon tekniği ile vücudun kendi kendini ve ortamda vücudunu algılamasını, hareketi değiştirmeyi, vücut kısımlarının hissedilmesi sağlanır. Ayrıca terapötik tutuşlar ve pozisyonlamalar ile tonus regülasyonu düzenlenir.
Bobath Terapi tekniği Kimlere Uygulanmaktadır?
• Omurilik yaralanmalarına bağlı olarak hareket kısıtlılığı yaşayan kişilerde
• Kafa travması ve buna benzer vakalarda
• İnme ve kısmi felç geçiren hastalarda
• Serebral Palsi hastalığının tedavisine ek olarak
• Parkinson hastalığında
• Beyin hasarının oluşturduğu hareket bozukluklarının tedavisinde
• Beyin tümörleri ve beyin yaralanmalarında sistemin iyileştirilmesinde
• Nörolojik bozuklukların giderilmesinde
• Bireysel motor fonksiyonlarının bozukluğunun tedavi edilmesinde
• Down sendromu tanısı konulmuş çocuklarda
• Otizm spektrum bozukluğu teşhisi konulmuş çocuk ve bireylerde
• İnme sorası meydana gelen hemipleji bozukluklarının iyileştirilmesinde BoBath Terapi yöntemi etkili olabilmektedir.
Bobath Terapisi Faydaları
Bobath fizyoterapistleri, bir kişiyi aşağıdakileri yapmak için en normal ve enerji verimli şekilde hareket etmeye ve anormal hareket kalıplarını önlemeye teşvik eder:
• Kas tonunu normalleştirir.
• Motor kontrolünü geri kazandır
• Kesin ve hedefe yönelik olan hareketleri elde etmeyi kolaylaştırır.
• Duruşu iyileştirir.
• Spastisiteyi azaltmak ve kontraktürleri azaltmak için sıkı kasları uzatır.
• Günlük aktivitelerle becerinizi geliştirir.
• Bağımsızlığı artırın
• Maksimum potansiyele ulaştırır.
Bobath yaklaşımı, iyileşmeyi teşvik etmek için erken rehabilitasyon, uygulama tutarlılığı ve uyarıcı bir ortamın önemini de vurgulamaktadır.
