Bibliyoterapi Nedir?
Bibliyoterapi tarihi incelendiğinde, Antik Yunan döneminde kütüphanelerin girişinde “İnsanın ruhunun iyileştiği yer” yazması, Aristoteles’in edebiyatın insanları iyileştirdiği yönündeki düşüncesi, 1200lü yıllarda insanların iyileştirilmesi için Kuran okunması gibi birçok örneğe rastlanabilir. İlk olarak terapi alanında kullanımı ise Benjamin Rush’ın önerisi ile gerçekleşmiş, 1853 yılında John Minson Galt okumanın akıl ve ruh hastalarına iyi geldiğini “Okuma Üzerine Tepki ve Delilik İçin Eğlence” kitabıyla özetlemiştir. 20. YY ile birçok Avrupalı ve Amerikalı psikiyatri hastanesinde kütüphaneler inşa edilmiş, Birinci Dünya Savaşı sonunda duygusal travma yaşayan askerler için kütüphaneler ve kitaplardan faydalanılmıştır
Bibliyoterapi, okumayı seven bireyleri edebiyatla bir araya getirerek kendi iç dünyalarını anlama ve irdeleme konusunda uygulanabilecek, psikolojik danışma sürecinde bireyin sorunları ile ilgili kitapları okuması önerilerek kendisine psikolojik yardım sağlama tekniğidir.
Bibliyoterapinin Amaçları:
Bireyin yaşamında ortaya çıkan gündelik problemden, daha yoğun ve karmaşık problemlere kadar çözümünde alternatif etkili bir yoldur bibliyoterapinin amaçları:
• Kişinin kendini tanıması ve keşfetmesi
• Kendi sorunlarına benzer sorunları olan kişilerin olduğunu fark etme
• Evrensellik duygusu yaşama
• Çevresine ve içsel algısına yönelik farkındalık
• Olumlu benlik algısı geliştirme
• Sorunların çözümüne yönelik içgörü kazanma
• Duygusal boşalım ve zihinsel stresten kurtulma
• Bir problemin farklı çözüm yolları olduğunu görme
• Yeni değer, tutum ve davranış geliştirme
• Başkaları ile empati kurma
• Olaylara farklı pencereden bakma
• Yaşanılan toplumun değerlerine farkındalık sağlama
• Farklı ve yeni durumlara uyum sağlama
• Kendilerini içten değerlendirmelerine yardım etme
• Anne, baba ve çocuk arasındaki çatışmaları çözme
• Çocuk ve gençlerin gelişim ihtiyaçlarını fark etme
• Alternatif çözüm önerisi üretme
• Uyum becerilerini geliştirme
Diğer yandan Bibliyoterapi grup terapisi, hastane ve hapishane gibi ortamlarda da etkilidir.
Bibliyoterapi Hangi Alanlarda Kullanılır?
• Kaygı bozukluklarında,
• Depresyon türlerinde,
• Madde kullanımında,
• Yeme bozukluklarında,
• İkili ilişkilerde yaşanan problemlerde,
• Özgürlük,
• İzole olmak,
• Ölüm ve anlamsızlık gibi varoluşsal endişelerde oldukça
• Kişinin yaşadığı öfke kontrol problemleri,
• Utangaçlık,
• Yas süreçleri gibi sorunlar da bibliyoterapinin kullanıldığı durumlardandır.
• Ayrıca ırkçılık yapmak, seksist fikirler taşımak gibi negatif düşünce biçimlerini iyileştirmekte de faydalıdır.
Bibliyoterapi Nasıl Yapılır?
Klinik Amaçlı Kullanım: Bu alanda eğitim almış psikolojik danışmanlarca yürütülür.
Gelişimsel Amaçlı Kullanım: Normal gelişim süreci içerisinde karşılaşılabilen günlük yaşama ilişkin sorunları önleyebilmek için ya da bu sorunlarla daha etkili bir şekilde baş edebilmek için uzmanlar ve eğitimciler tarafından kullanılır.
Bibliyoterapi, ciddi sorunların çözümü için kliniklerde uygulanırken öncelikle danışanın sorunu tespit edilir. Daha sonra psikolojik danışman tarafından, içeriği, karakteri ve olayları kişinin yaşamı ile kesişen bir kitap belirlenir. Kişinin ilgisini çekebilmek için bu kitapların özeti ya da önemli bir parçası danışan ile paylaşılır ve kitabı okuması istenir. Kişi kitabı okuduktan sonra kendi hayatı ile karşılaştırır. Böylece kendi hayatıyla örtüşen taraflarında, hikayedeki karakterin hareketlerini örnek alabilir ya da hikâyeden yola çıkarak ne tür farklı davranışlar sergileyebileceğini düşünebilir. Burada terapiden alınan verim, kişinin okuma isteği ile doğru orantılıdır. İyi bir sonuç alındığında kişi kendi sorunlarını okuduğu kitap vasıtası ile tanımlayabilir ve çözümleyebilir hale gelir.
Bibliyoterapinin profesyonel uygulamaları 3 evreden oluşur:
1- Özdeşleşme ve Yansıtma: Kişinin elindeki kitapla ya da öyküyle kendini bağdaştırması ve kendini onun içerisinde görmesi.
2- Arınma (Katarsis): Kişinin kitaptaki olayları kendi başına geliyormuş gibi düşünmesi ve duygularından kurtulması.
3- İçgörü ve Bütünleşme: Sorunlarına danışman rehberliğinde kendi çözümlerini bulması ve uygulaması.
Bibliyoterapinin Faydaları Nelerdir?
Bibliyoterapi yöntemleri, sürekli etkileşim içinde olmayı gerektirir. Bu süreçte kişi birden fazla kişi ve olay ile başa çıkabilmeyi öğrenirken; his, hareketler ve bilişsel açıdan kendisine yardım ederek kendisini dönüştürmeyi başarabilmektedir. Bundan dolayı bibliyoterapinin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz;
• Yapılan incelemelere göre, kitap okumak stresi %66 oranında azaltmıştır.
• Bibliyoterapi anksiyete tedavisinde faydalıdır.
• Kişinin kendisine benzer deneyimleri, duyguları yaşayan birinin hikayesini okuması daha az yalnız hissetmesini sağlar.
• Gerçek yaşam insanların karşısına her zaman iyi bir rol model sunmaz ancak kitaplar bunu sağlar.
• Okumak endişeyi düşürebilir ve kişiyi sakinleştirici etkisi söz konusudur.
• Kitaplar sorunlara yeni bir pencereden bakmaya yardımcı olur.
• Bibliyoterapi ve kitapların her yaş grubunda iyi etkileri söz konusudur.
• Kitaplar duyguları dışa vurabilecek ve paylaşabilecek kelimeleri ve dili ortaya çıkarabilir.
• Okumak, empati yeteneğini geliştirir. Farklı bakış açıları kazandırır.
• Başka kişilerin hikayelerini okuyor olmak, kendi yaşam öykülerimizi kavramamıza katkı sağlar.
