Akran zorbalığı, bir grup çocuk veya ergenin kendi yaş grubundaki arkadaş ya da arkadaşlarına kasıtlı veya sistematik olarak fiziksel, sözel ve davranışsal şekilde zarar verici eylemlerde bulunmasıdır. Akran zorbalığı tek bir çocuk tarafından uygulanacağı gibi bir grup halinde de uygulanabilmektedir. Çocuklar arsındaki akran zorbalığı, şiddet ve zorbalık şeklinde kendini gösterir. Zorbalığın şiddetten ayıran en önemli özelliği, bir amaca yönelik, kasıtlı, süreklilik ve güç dengesizliğinin varlığıdır. Aynı yaş grubu içinde gözlemlemediğimiz saldırganlık davranışları genelikle şunlardır:
Kişiye küçük düşürücü lakaplar takması
Dış görünüşüyle alay etmesi
Tehdit ve şantajda bulunması
Fiziksel şiddet uygulaması
Şiddet kullanarak istediğini yaptırma
Hakkında gerçekdışı olumsuz dedikodular çıkarma
Kişisel eşyalarına el koyma ve zarar verme şeklinde pek çok davranış ile çeşitlendirilebilir.
Günümüzde aynı yaş grubundaki kişilerde pek çok zorbalık çeşidi ortaya çıkmıştır. Akran zorbalığının yaşanmasındaki sebep kişinin sahip olduğu avantaj fiziksel olarak güçlü veya güçsüz olması ya da sosyoekonomik durumunun daha iyi seviyede veya düşük durumda olması gibi pek çok geniş yelpazede düşünülebilir. Akran zorbalığına uğrayan kurban veya dezavantajlı grup olarak sınıflandıracağımız çocuklar için, fiziksel olarak daha güçsüz, sosyoekonomik olarak daha alt seviyede olduğu gözlemlenmektedir. Bu durumdaki çocuklarda konuşma bozuklukları başka bir engel veya rahatsızlığa sahip olması dezavantajlı kategoride yer almasına neden olabilmektedir. Zorbalık yapan kişi, fiziksel veya duygusal yollarla aynı yaş grubundaki kişiyi sindirmeye üzerinde egemenlik kurmaya çalışmaktadır. Mağdur çocuk kendisini ve arkadaşlarını koruması ve her seferinde başarısız olması durumunda zorbalık yapan çocuğun davranışlarını pekiştirmiş olur. Aynı yaş grubu içerisinde pek çok şekilde zorbalık türü yaşanmaktadır. Akran zorbalığı türleri şu şekilde sınıflandırılabilir:
Fiziksel zorbalık: İtmek, dürtmek, tükürmek, vurmak, ısırmak, kulak çekmek, tekme atmak ya da çelme takmak, kesici veya delici aletlerle saldırmak, ateşli silahlarla korkutmak, arkadaşının oturacağı yere sivri bir cisim koymak gibi rahatsızlık edici hareketler gibi her türlü fiziksel eylemleri. Fiziksel zorbalığa örnek gösterebiliriz.
Sözel zorbalık: Boy, kilo, diş yapısı, ten rengi gibi bedensel özelliklerle; gözlük, diş teli ve kıyafet gibi dış görünüşü etkileyen zorunluluklarla ve tercihlerle alay etmek sözel zorbalığa örnek olabilir. Ayrıca konuşma bozukluğu olan pelteklik, kekemelik, aksan veya şive ile dalga geçme, rahatsız edici lakaplar takma, kaba, argo veya çirkin sözlerle hitaplarda bulunmak, sözlü tehditler sözel olarak yapılan zorbalık olarak sınıflandırılabilir.
Sosyal zorbalık: Okul döneminde oldukça yaygın olan sosyal zorbalık, zorbalığa bırakılan öğrenciyi oyunlara alamamak, grup dışında bırakmak, görmezden gelmek, diğer öğrencileri zorbalığa uğrayan çocuğa karşı kışkırtmak, hakkında dedikodular ve söylentiler çıkartmak, öğrencilerin sosyal hayatını zorlaştıran yaklaşımlar ve her türlü eylemler sosyal zorbalık olarak adlandırılabilir.
Cinsel zorbalık: Cinsel amaçlı dokunmak, elle ya da sözle sarkıntılık yapmak, cinsel çağrışımlı sözcükler kullanarak imalarda bulunmak, giysilerini kendi isteği dışında kaldırmak ya da çıkarmak, hakkında cinsel içerikli söylentiler yaymak gibi çocuğun utanç duymasına neden olacak davranışlar cinsel zorbalıktır.
Siber zorbalık: Bilgi ve iletişim teknolojileri aracılığıyla bireylerin, birbirlerine olumsuz yazılı ve görsel iletileri kasıtlı ve düzenli bir şekilde göndermelerde bulunmak, sosyal medya üzerinden tehdit edici mesajlar atmak, hakaret içerikli yorumlarda ve paylaşımlarda bulunmak, izni olmaksızın sosyal medyada fotoğraf veya videolarının paylaşılması gibi teknolojik aletlerle yapılan siber zorbalık örneği verilebilir.
Akran Zorbalığı Yapan Çocukların Genel Özellikleri
Ailesi ve çevresi sorunlu olan,
Zorbalık yaptığı çocuklardan daha güçlü fakat kendini kontrol etme yetisi daha düşük,
Hakimiyet ve baskı kurma ihtiyacı güçlü,
Öz saygısı düşük, empati yeteneği az,
Yetişkin rol modellerinden yoksun,
Kendilerine karşı bakışları olumlu,
Madde kullanımına ve küfürlü konuşmaya meyilli,
Yeme bozuklukları yaşayan,
Suça karışan (hırsızlık, silah taşıma, vandalizm)
Okuldan kaçan, kopya çeken,
Zorba arkadaşları olan,
İstismar sorunları yaşayan,
Ders başarısı düşük, okulu sevmeyen,
Kurallara uymayan,
Engellenmeye karşı düşük tolerans gösteren çocuklar akran zorbalığı yaparlar.
Çocuğunuzun Akran Zorbalığına Uğradığını Nasıl Anlayabilirsiniz?
Akran zorbalığına uğrayan çocuk(lar):
Vücudunda fiziksel yaralanmalar olur.
Okula gitmek istemezler ve bahaneler bulurlar.
Okula karşı korku ya da nefret söylemlerinde bulunurlar.
Beslenmede problem yaşarlar.
Depresif davranışlarda bulunurlar.
Evden çıkmak istemezler.
Sınıfta kimseyle konuşmak istemezler.
Derslerine odaklanmada zorluk çekerler.
Kaygı bozukluğu,
Öz güven düşüklüğü.
Uyku sorunları.
Öfke patlaması.
İçe kapanma.
Tırnak yeme.
Sürekli olarak mutsuzluk, bezmişlik ve depresif davranışlarda bulunma.
Kitap, defter, kalem gibi özel eşyalarında eksiklik veya okul kıyafeti, çantasında yırtılma, yıpranma vb.
