Vojta Terapi, refleks hareketin gelişimsel kinesiyolojisi ve ilkelerine dayanan dinamik bir nöromüsküler tedavi yöntemidir. Bu yöntemin merkezi sinir sistemi ve kas-iskelet sistemi bozuklukları olan hastaları tedavi etmesi beklenir.
Santral sinir sistemine vücudun belli noktalarından, belli pozisyonlarda manuel olarak düzenli uyarılar vererek sinir sisteminin fonksiyonel gelişimini sağlamak amacı ile refleks hareket ve nöral yolların uyarımı prensibine dayanır.
Bu teknik pediatrik nörolog Prof. Dr. Vojta tarafından 1950’de geliştirilmeye başlandı ve o günden beri sistematik olarak daha da geliştirildi. Bugün terapötik alanda daha kapsamlı ve özenli uygulanmaktadır.
Uygulama Alanları:
• Torticolis
• Brakial pleksus lezyonları
• Nöral tüp defekti (spina bifida)
• Serebral palsi
• Down sendromlu bebekler
• Skolyoz
• Ortopedik deformiteler (pes ekuno varus/valgus, parsiyel kalça displazileri)
• Santral koordinasyon bozuklukları
• Konjenital myopatiler
Vojta Terapisin Amacı:
Vojta terapinin amacı kas iskelet
sistemi bozukluklarını düzeltmek için kullanılır. Sinir siteminden kaynaklanan
rahatsızlıklar veya hareket kısıtlanmaları için kullanılmaktadır. Omurga ve iskelet sisteminde oluşan bir hasar,
kavrama, dönme, yürüme ve ayakta durma gibi doğuştan gelen hareketlerin yapılmasını
kısıtlayabilir. Bu terapide amaç, engelli bireylerin gerçekleştiremediği hareketleri
tekrardan yapılmasının sağlamaktadır. Hareketin sağlanması engelin derecesine bağlıdır.
Terapi yöntemi yazımızda bahsedildiği gibi refleks hareketi üzerine odaklanır. Refleks
belirli bir uyarıcıya karşı bilinçsiz ve kontrolsüzce tepki gelişmesi olarak tanımlanmaktadır.
Vojta tedavisi için tek ihtiyaç,
kaslar ve sinir yolları arasındaki nöromüsküler bir bağlantıdır. Bu hat var
olduğu sürece terapi kullanılabilir. Vojtanın uygulama belirgin alanı multipl
sklerozdur. Bu durumda nörolojik yeti tükenmiştir. vojta terapinin amaçlarının şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Anormal postural refleksleri düzeltmek (özellikle erken dönemde)
2. Tetik alanlara manuel basınçla refleks paternleri uyarmak.
• Vojta’ya göre serebral palsili çocukta hareketin başlama ve bitişi anormal postürde olur.
• Vojta normal postürde normal aktif hareket yaptırılabilirse MSS’nin anormal hareket paternlerinin normal hareket paternleriyle yer değiştireceği görüşünü savunmaktadır.
• Tedaviye mümkün olduğunca erken başlanmalıdır.
• Vojta tekniğinde, motor fonksiyonların değerlendirmesi ve çocuğun gelişimi için
7 postural refleks tanımlanmıştır:
1. Vojta refleksi
2. Traksiyon refleksi
3. Peiper refleksi
4. Vertikal collis
5. Horizontal collis
6. Landua refleksi
7. Axillar asma cevabı
• Refleks paternleri, kas aktivitesi, denge ve düzeltme reaksiyonları da not edilir.
• Refleks emekleme, 3 pozisyonda (başlangıç, orta, bitiş) dokunma, basınç uygulama, germe ve agonist kaslara refleks zonlardan veya tetik noktalarda direnç uygulayarak ortaya çıkarılır.
• Refleks emekleme ve dönmeyi fasilite etmek için humerus iç epikondili, femur iç kondili, radius distal ucu, kalkaneus gibi 9 adet ana uyarı noktaları ve SIAS, akromion, skapula alt ucu, gluteal bölge gibi yardımcı uyarı noktaları vardır.
• Ana noktaların uyarımı periostun, yardımcı noktaların uyarımı ise kasların gerimi ile sağlanmaktadır.
• Hasta yakınları eğitilir.
• Erken dönemde ayda 2-4 kez, ilerleyen yaşlarda 4-6 haftada bir değerlendirme yapılır.
• 1 yıl içinde gelişme göstermeyen hastaların tedavisi sonlandırılır.
